سلمان شهابی - دانشجوی کارشناسی ارشد راه و ترابری، دانشگاه یزد
مهدی فلاح تفتی - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه یزد

ازدحام و تراکم ترافیک در شهرهای بزرگ مشکلی است که بطور روزافزون در همه جای دنیا در حال گسترش است. این معضل علاوه بر اثرات منفی زیست محیطی، باعث نارضایتی شهروندان از وضعیت حمل و نقل شهری،کاهش ایمنی، بالارفتن هزینه های سفر و بالارفتن میزان تصادفات درون شهری می گردد. بدلیل محدودیت های فراوان در خصوص گسترش امکانات و زیرساخت های موجود، از مهمترین راهکارهای برطرف کردن معضلات ترافیک به خصوص در نقاط مرکزی شهر ها، استفاده ی حداکثری از پتانسیل های موجود و سامانده ی آنها می باشد. یکی از مهمترین این روش ها برای کاهش معضلات ترافیکی و افزایش سهم حمل و نقل عمومی در شهرها، بکارگیری راهکارهای مدیریت تقاضای سفر می باشد. در این مقاله، تمرکز بر روش های قیمت گذاری مدیریت تقاضا، یکطرفه سازی معابر و مدیریت پارکینگ به عنوان سیاست های محدود سازی استفاده از وسایل نقلیه ی شخصی (سیاست های دفعی) و بهبود حمل و نقل عمومی از طریق ایجاد یک سیستم اتوبوس رانی تندرو با امکانات مناسب به عنوان سیاست تشویقی(سیاست جذبی)، میباشد. در این راستا، ابتدا به معرفی روش های قیمت گذاری معابر، قیمت گذاری پارکینگ، یکطرفه سازی معابر و ایجاد سیستم اتوبوسرانی تندرو پرداخته شده است و سپس تجارب موجود در خصوص پیاده سازی این راهکارها در کشورهای مختلف و کلان شهرهای ایران، مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق برای بررسی رفتار انتخاب وسیلهی مردم شهر یزد در قبال اعمال سیاست های مذکور، از روش رجحان برتر (Stated Preference) استفاده گردیده است. این بررسی از طریق مصاحبه و تکمیل 400 پرسشنامه، که در هر کدام از آنها 4 سناریو مطرح شده بود، با مصاحبهی حضوری افرادی که در روزهای آمارگیری برای انجام سفر خود، از خودروی شخصی، موتور سیکلت و یا تاکسی استفاده کرده بودند، انجام گردید. نتایج آمار توصیفی بدست آمده از این پرسشنامه ها حاکی از آن است که در صورت اعمال ترکیب مناسبی از سیاست های قیمت گذاری، یکطرفه کردن معابر و ایجاد سیستم اتوبوسرانی سریع، سهم طریقهی سفر با خودروی شخصی که در حال حاضر در نمونه مورد بررسی 80 درصد می باشد، قابلیت کاهش یافتن به 25 درصد، سهم طریقهی سفر با موتورسیکلت از 16 در صد فعلی به 7درصد و سهم طریقه ی سفر ب ا تاکسی از 4 درصد کنونی به 2درصد را دارامی باشد.همچنین در صورت ایجاد یک سیستم اتوبوسرانی تندرو مناسب در ترکیب با سیاست های مذکور، این سیستم می تواند سهم تا 64 % سفرهای روزانه شهری را به خود اختصاص دهد.

قیمت گذاری معابر ، قیمت گذاری پارکینگ ، یکطرفه سازی معابر ، سیستم اتوبو رانی تندرو ، روش آمارگیری رجحان برتر