نسترن احمدی مرند - کارشناس ارشد معماری
لیدا بلیلان اصل - عضو هیات علمی معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

انسان ها «نیاز ذاتی» به برقراری روابط اجتماعی دارند و از این رو موقعیتهایی فراهم می آورند تا بتوانند در آن رابطه اجتماعی را تجربه کنند. از یک سو، برقراری و تداوم روابط اجتماعی موجب تقویت ارزشها و هنجارها یا فرهنگ می شود و از سوی دیگر، فرهنگ شرایط و نحوه شکل گیری روابط اجتماعی را تعیین می کند. روابط اجتماعی و فرهنگی در فضا اتفاق می افتد. بنابراین، فضا مجموعه ای از روابط فرهنگی و اجتماعی میان گروه خاص و مکان خاص (نقطه ای از فضا) را دربر می گیرد. با توجه به اینکه مفهوم فضا بیانی از روابط متقابل میان انسان و عناصر فیزیکی محیط است و درون هر محیط فیزیکی یک محیط عملکردی، متشکل از فضاهای عملکردی گوناگونی وجود دارد که جایگاه حرکت و فعالیت انسان است و در اثر کنش متقابل انسان و محیط موجودیت می یابد، سازگاری این دو محیط اهمیت داشته و دستیابی به آن را از طریق سازماندهی فضایی میسر می شود. همچنین تصورات، نقطه تلاقی انسان و محیط و منشا رفتارهاو فعالیت ها هستند، پس طراحی هر محیط باید با داشتن ایده هایی از تصور کیفیت محیطی مورد نظر مردم آغاز شود. رویکرد پایداری اجتماعی و باز خورد آن در معماری که همخوان با نیازهای اساسی و عالی انسان و الگوهای رفتاری او بوده و در جهت بهبود کیفیتهای فضایی مطابق با آن برای همه اقشار جامعه باشد و در برگیرنده فرهنگ ،اعتقادات آنها باشد، پاسخ مناسبی به این نیاز ذاتی انسان است. در این مقاله در نتیجه ی بررسی عوامل فوق، خوانایی فضا و در نتیجه ادراک روشن افراد از فرصتهایی که یک فضا در اختیار آنها می گذارد، به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در نحوه و میزان استفاده از آن و ارتقاء میل به مشارکت در زندگی اجتماعی و تجربه ی وقایع و روابط اجتماعی آگاهانه و هدف دار افراد شناخته شده و مورد بررسی قرار می گیرد.

روابط اجتماعی ، فضا ، انسان ، خوانایی