سحر عطائی آذر - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت و احیاء بناها و بافت های تاریخی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
سید محمد بهشتی شیرازی - ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

باغ کلانتر از جمله باغهای متأخر قاجاری، متعلق به 1311 هجری قمری، در شرق تبریز و در محله قدیمی باغمیشه می باشد. باغ و کوشک کلانتر از آثار منحصر به فرد بر جای مانده در تبریز می باشند. باغ کلانتر بخشی از مجموعه بزرگ کلانتر است و همچون دیگر باغهای قاجاری، تاثیراتی از باغ های اروپایی را در خود پذیرا بوده است. باغ اولیه کلانتر شامل دو باغ اندرونی و بیرونی است. تاریخ ساخت بناهای اندرونی به پیش از تاریخ احداث باغ و کوشک می رسد. و به نظر میرسد باغ و کوشک به مجموعه کلانتر اضافه شده است. رگ حیاتی و منشا آبیاری باغ، شاخه ای از رودخانه مهران رود بوده است. در حال حاضر بخشی از باغ اندرونی با بناهای مخروبه متعلق به بخش اندرونی، و بخشی از باغ بیرونی در حالت تفکیک شده و حصار پیرامونش برجای مانده است. تاریخ تفکیک باغ به دوره پهلوی اول می رسد. کوشک بیرونی کلانتر، که همزمان با باغ ساخته شده است، در حال حاضر در قسمت شمال غربی باغ تفکیک شده بیرونی، قرار دارد. این کوشک توسط معماری قفقازی طراحی شده است. و به رغم دخل و تصرف های انجام شده در آن، و آسیبهای شدید سازه ای، نسبتا سالم باقی مانده است. این عمارت در محور عمودی خود دارای تقارن کامل است. و در تزئینات دارای عناصر نادر و شاخصی همچون کاشی هفت رنگ می باشد که در بناهای برجای مانده در تبریز کمتر دیده می شود. تاثیرات معماری اروپایی در طراحی این کوشک، همچون دیگر کوشک های قاجاری، در بسیاری از قسمتهای کوشک، مشهود است.

باغ ، کوشک ، قاجار ، کلانتر