سبحان روشنفکر جورشری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، باشگاه پژهشگران جوان و نخبگان، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران
نسیم نجفقلی پور کلانتری - پژوه دکتری معماری، باشگاه پژهشگران جوان و نخبگان، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تبریز، ایران

این مقاله با هدف بررسی تبیین و تحلیل عوامل ایجاد و تکوین شهرهای اسلامی نوشته شده و قصد دارد به بررسی ساختار شهرسازی ایرانی- اسلامی گریزی بزند و به مهمترین اصول و شاکلاهای آن اشاره ای داشته باشد. روش تحقیق براساس روش اسنادی و تحلیلی می باشد. در مورد شهرهای قلمرو اسلامی مطالعات مختلفی انجام شده، ولی ابعاد این تحقیقات مکمل یکدیگر نیستند و به رابطه اجزاء تشکیل دهنده شهر اسلامی به صورت کامل پرداخته نشده است.بخش مهمی از تحقیقات انجام شده صرفاً درسطح توصیف عناصر کالبدی تشکیل دهنده شهر اسلامی متمرکز میباشند. در بسیاری از این مطالعات فقط به مقاطع خاصی از تاریخ و معرفی مکانهای شهری پرداخته شده است. از طرفی چارچوب تحقیقات انجام شده در مورد شهرهای اسلامی، تاحدود زیادی متأثر از چارچوب مفاهیم و قوانین اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر مطالعه شهرهای غربی میباشد. اصطلاح شهر اسلامی، بیانگر هویت ویژگی فرهنگی اجتماعی و تاریخی خاص ساکنان آن است. فضای کالبدی بیشتر شهرهای اسلامی متاثر از ویژگیهای سرزمینی و جغرافیایی آن میباشد. این شهر ها دارای شاخصه ها و الگوهایی منحصر به فرد و مخصوص خود هستند که در دیگر شهر های اسلامی بصورت یکجا و در کنار هم قابل یافت شدن نیست. که بیانگر وجود یک روح مشترک در آنها برآمده از مکتب الهی است. لذا در این مقاله به بررسی و تحلیل عوامل ایجاد و تکوین شهرهای اسلامی با گریزی به دوره های مختلف در قرون مختلف در داخل ایران می پردازد.. امید است این پژوهش بتواند گامی رو به جلو در دستیابی به اصول شهر ایرانی اسلامی بردارد.

شهر اسلامی ، شرسازی ، اصول شهری