مرجان الماسیان
جلال سالک زمان خانی

پیشینه شکل گیری مراکز تجاری به دوران بسیار کهن پیدایش مجتمع های بزرگ سکونتگاهی می رسد ، زمانی که تبادلات اقتصادی بع تدریج شکل گرفت. در ان هنگام مراکز تجاری غالبا در همان فضاهای تولیدی و کارگاهی قرار داشت و به عبارت دیگر فروشندگان همان تولید کنندگان کالا بودند . برخی از این گونه مراکز تجاری و کارگاهی در قسمتی از خانه یا در کنار سکونتگاه پیشه وران قرار داشت.در شهرهای بزرگ به تدریج برخی از مراکز تجاری در عرصه ای متمایز از بخش های سکونتگاهی شکل گرفت و گونه ای از فضا که بعدها بازار نامیده شد، پدید امد.شکل گیری پاساژها در کنار خیابانها را می توان تا حدودی با چگونگی ساخت کاروانسرا ی شهری در کنار راسته بازار مشابه دانست. افزون بر این، نوعی از فروشگاه ها به پبروی از فروشگاه های بزرگ و گاه زنجیره ای در امریکا و اروپا در ایران شکل گرفت. در دهه های اخیر نوع دیگری از مجتمع ها و مراکز تجاری شکل گرفته که افزون بر دفاتر اداری و خدماتی ، برخی از فضاها و فعالیت های مربوط به گذران فراغت یا فضاهای فرهنگی نیز در انها پدید امده است. با به وجود ان که به تدریج خرید کالا از طریق ایتنرنت در برخی از جوامع در حال توسعه است، اما باید توجه داشت که فعالیت خرید، افزورن بر جنبه های اقتصادی و اجتماعی ان، در مواردی همراه با نوعی گذران فراغت و سرگرمی است و از این جهت جذابیت خاص خود را دارد و هنوز مشاهده کالا از نزدیک و مقایسه ان با کالاهای مشابه از نکاتی است.که براهمیت و جذابیت مراکز و مجتمع های تجاری می افزاید.

سرا ، پاساژ ، مجتمع تجاری ، انواع یازار