تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه طبیعتگردی با استفاده از مدل راهبردی SWOT (مطالعه موردی سامان عرفی قوری قلعه در شهرستان پاوه استان کرمانشاه)

صنعت گردشگری به ویژه طبیعتگردی به عنوان رویکردی جدید برای توسعهی همزیستی انسان و اجتماع، به منظور بهره وری اقتصادی، امروزه در توسعهی مناطق جایگاه چشمگیری یافته است.که توسعه آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر منطقه است. سا مان عرفی قوری قلعه با مساحت 2498/146 هکتار در شمال غربی شهرستان پاوه در استان کرمانشاه واقع شده است. که به سبب جاذبه های طبیعی به خصوص غار قوری قلعه، جاذبه های فرهنگی و نزدیکی به کشور عراق از مزیت نسبی برخوردار است. هدف این پژوهش تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه طبیعتگردی با استفاده از مدل SWOT است. این مدل ارزیابی کننده نقاط قوت،ضعف، فرصت و تهدیدها بهترین راهبرد برای فرآیند ارزیابی راهبردی توسعه طبیعت گردی محسوب می شود . در مرحله اول با استفاده از روش پیمایش، مطالعات میدانی صورت گرفته روی محیط داخلی و خارجی ناحیه، فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها در چارچوب ابعاد توسعه طبیعتگردی (محیط - زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، زیر ساخت - کالبدی) تهیه شد. در مرحله دوم با استفاده از روش نمونه گیری کوکران، از بین شهروندان شهرستان کرمانشاه تعداد 170 نفر، از میان گردشگران در منطقه مورد مطالعه تعداد 140 نفر و برای مسئوولان تعداد 25 نفر به عنوان نمونه انتخاب شد. سپس با نظر خواهی از شهروندان شهرستان کرمانشاه، گردشگران و مسئوولان و وزندهی با پنج درجه شدت (بسیار کم امتیاز، کم امتیاز، متوسط امتیاز، زیاد امتیاز و بسیار امتیاز) به هر کدام از این مسائل و سپس با محاسبه و تحلیل آنها با استفاده از مدل SWOT اولویت ها مشخص گردید. در مرحله سوم به منظور اولویتبندی بر حسب اهمیت نظرات هر کدام از مشارکتکنندگان ضریب اهمیتی بین صفر تا یک برای آنها لحاظ شده است که در اینجا برای مسئوولان ضریب (0/50) و برای شهروندان کرمانشاهی ضریب (0/30) و برای گردشگران ضریب (0/20) در نظر گرفته شد. و در نهایت جهت برطرف کردن یا تقلیل نقاط ضعف و تهدیدها و تقویت و بهبود نقاط قوت فرصتهای موجود در ارتباط با گسترش طبیعتگردی در سامان عرفی قوری قلعه استراتژی مناسب ارائه شده است.تحلیلهای حاصل از مدل SWOT نشان میدهد که در مجموع 27 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیتها و 31 ضعف و تهدید به عنوان محدودیتها و تنگناها پیشروی منطقه مورد مطالعه جهت گسترش طبیعتگردی قابل شناسایی است. نامناسب بودن تأسیسات تفرجی برای کودکان، نامناسب بودن و ناکافی بودن تأسیسات تفریحی و کمبود وسعت پارکینگ به عنوان موانع اساسی در راه رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد. با این حال استفاده از ظرفیتهای طبیعی منطقه برای توسعه گردشگری، افزایش انگیزه بیشتر برای مسافرت و تفریح به این منطقه به دلیل معروفیت غار قوری قلعه، مهمترین فرصتها و وجود غار قوری قلعه، چشم انداز زیبا به همراه چشمههای فراوان به عنوان نقاط قوت و جاذب در کنار ترویج و تبلیغ گردشگری طبیعی، برنامهریزی برای تأمین سوخت گردشگران، بازنگری به نحوه توزیع تسهیلات و خدمات اقامتی و تفریحی در منطقه، تدوین قوانین ویژه به منظور استفاده بهینه از جاذبههای طبیعی از مهمترین رهیافتها به منظور توسعه طبیعتگردی در منطقه مورد مطالعه تلقی میگردند.

Keywords:

طبیعتگردی , فرصت ها و تنگناها , مدل SWOT , سامان عرفی قوری قلعه