رحیم بردی آنامرادنژاد - عضو هیات علمی دانشگاه مازندران
فرامرز بریمانی - دانشیار دانشگاه مازندران
امید آذریو - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه مازندران

مقاله حاضر به منظور بررسی آثار جمعیتی و کالبدی مهاجران روستایی در پیرانشهر(واقع در استان آذربایجان غربی) انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می شود. بدین منظور برای دستیابی به اهداف تحقیق و آزمون فرضیه های خود از هر دو روش اسنادی و میدانی استفاده به عمل آمد. بدین معنی که ضمن استخراج داده های آماری سالهای 1335 تا1390 و تهیه نقشه توسعه فزیکی شهر در دوره های مختلف گذشته، پرسشنامه ای نیز تنظیم شد و بین 170 نفر از ساکنین محلات مهاجر نشین توزیع گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آنتروپی شانون، مدل هلدرن نیز استفاده شده است. همچنین،برای برآورد میزان مهاجرت خالص به شهر از روش مانده آمار حیاتی بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تحقیقات نشان داده است که با توجه به تحلیل فضای کالبدی شهر پیرانشهر با مدل های هلدرن و آنتروپی شانون،شهر پیرانشهر با گسترش بی رویه کالبدی مواجه است و بیشترین رشد کالبدی شهر به سمت شرق بوده است و از سال 1380 به بعد شاهد گسترش شدید شهر به سمت جنوب شرقی و در مسیر جاده سردشت هستیم. با توجه به داده های حاصل از مدل مذکور، به این نتیجه میرسیم که 64درصد از رشد کالبدی منطقه،در فاصله سال های 1365-1391 ،مربوط به رشد بر اساس جمعیت آن بوده و 36 درصد از رشد منطقه با رشد پراکنده (اسپرال) آن مرتبط بوده است. نتیجه این رشد پراکنده، کاهش تراکم ناخالص جمعیتی و افزایش سرانه ناخالص زمین شهری شده است. بر اساس محاسباتی که انجام شد این شهر در همه دوره های سرشماری،شهری مهاجرپذیر بوده و با نرخ بالایی هم این مهاجرت صورت گرفته است.

مهاجرت روستا به شهر،مدل آنتروپی شانون،مدل هلدرن،گسترش کالبدی، پیرانشهر