نیلوفر اسعدی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود
حسن رضائی - دکتری معماری مربی و عضو هیئت علمی دانشکده هنرومعماری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

در بطن فرهنگ و تمدن کهن ایرانی، رسومی است که از دیرباز سینه به سینه نقل و به نسل های بعدی منتقل شده است. این رسم به صورت یک اصل بنیادین و هویت بخش در تک تک اجزای معماری ایرانی احساس می شود. الگوها در یک تمدن همان هویت فرهنگی و الگوی فضایی آن هست که اعتبار تک تک این الگوها از طریق تجربه و آزمون و خطا درگذر زمان به دست می آید. حیاط در خانه ایرانی سازمان دهی فضا را تحت تاثیر خود قرار می دهد و جایگاهی تثبیت شده را در میان عناصر فضاهای ایرانی دارد و خود به عنوان الگویی از هویت و پایداری در معماری سنتی ایران مطرح می شود. ساخت خانه های ایرانی با حیاط همراه با گسترش شهرنشینی به دلایل گوناگونی همچون نگرش کمی به مقوله مسکن، عدم توجه به معنا کیفیت فضایی و غفلت از تاثیرگذاری محیط بر روان آدمی مورد کم لطفی و بی توجهی قرار گرفته است، لذا هویت حیاط خانه در ایران امروز، مفهومی فراموش شده است در صورتی که انسان جزئی از طبیعت است و ارتباط نزدیکش با طبیعت باعث ادامه حیات و دوام زندگی وی می شود. در این پژوهش سعی شده است الگوهایی که توسط کریستوفر الکساندر مطرح شده اند با الگوهای معماری مسکونی سنتی ایرانی مطابقت داده شود و با تحلیل و بررسی به روش کیفی و رویکردی توصیفی- تحلیلی، با ارائه راهکارهایی فضاهای مرده و بی روح حیاط امروزی را به حیاط های زنده و پر روح و دارای هویت اصیل ایرانی تبدیل کرد.

الگوی حیاط ، هویت حیاط ، حیاط ایرانی ، کیفیت فضایی ، کریستوفر الکساندر