مصطفی رحیم پور - کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز و کارشناس ارشد سازمان هواشناسی کشور
علی دادخدائی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

به منظور مطالعه برخی معیارهای فیزیولوژیک و رابطه آنها با عملکرد دانه در ژنوتی پهای گندم تتراپلوئید تحت شرایط تنش خشکی،آزمایشی با طرح کر تهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش خشکی بااستفاده از 40 ژنوتیپ گندم تتراپلوئید (دوروم) در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال زراعی1392-1391 اجرا شد. براساس عملکرد در شرایط بدون تنش (Yp) و تنش (Ys)، شاخص های کمی مقاومت به خشکی از قبیل: شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی عملکرد در دو محیط (GMP) و شاخص حساسیت به خشکی (SSI) محاسبه شدند. اختلاف بسیار معنی داری بین کلیه شاخص ها و عملکردهای بدون تنش و تنش وجود داشت که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای مقاومت به خشکی می باشد. با رسمنمودار بای پلات و مشاهده ژنوتیپ ها مشخص گردید که در شرایط آبیاری مطلوب بیشترین عملکرد مربوط به ژنوتیپ 733 و 722 و نیز بیشترین GMP, STI و HMP متعلق به ژنوتیپ 741 و یاواروس بود. همچنین بیشترین SSI مربوط به ژنوتیپ های 797 و KC2610 بود. با محاسبه ضرایب مسیر مشخص گردید بیشترین اثر مستقیم ضرایب مسیر به وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک اختصاص دارد که بهترین صفاتدر ژنوتیپ های مورد مطالعه جهت انتخاب ارقام مقاوم در برنامه های اصلاحی معرفی می شوند.

گندم تتراپلوئید، تنش خشکی، شاخص های مقاومت، بای پلات، تجزیه ضرایب مسیر