امیر سلطان بیگی - عضوهیئت علمی مرکز کنترل و تحقیقات غذا، دانشگاه کوجاتپه – آفیونکاراحیصار – ترکیه
الناز صمدپور یگانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت گیاهان دارویی و معطر، دانشگاه چوکوراوا – ترکیه
عزیز طاهرلو - دانشجوی دکترای باغبانی (سبزیکاری) دانشگاه آتاتورک – ارزوروم – ترکیه

کنجکاوی بشر در تنوع بخشیدن به جیره غذایی خویش و گرایش به دلپذیر نمودن طعم خوردنی ها، بویژه طعمشیرین سبب افزایش مصرف انواع قندها گشته است. تولید قند از منابع طبیعی پاسخگوی تقاضای کنونی نبوده و قندهایمصنوعی نیز به جیره غذایی انسان راه پیدا کردهاند؛ بدیهی است که مصرف قندها بر سلامت وی تأثیر منفی داشته و موادسنتتیک نیز ریسک بهداشتی بالاتری بجای میگذارند. به عنوان مثال دیابت به عنوان چهارمین بیماری عمومی در جهان مرگانسانها را رقم زده و هزینه های هنگفتی را بر کشورها تحمیل می کند. لذا توجه انسان به تأمین مواد قندی از منابع طبیعیمنجر به افزایش سطح کشت برخی گیاهان قندی بخصوص استویا شده است. استویا بومی نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیریآمریکای جنوبی و از خانواده آستراسه با خصوصیات منحصر بفرد قندی بوده و سابقه شناسایی آن به حدود یکصد سال قبل بازمیگردد. گلیکوزیدهای حاصل از متابولیت های ثانویه در برگ های استویا حاوی دو ترکیب اصلی استویوزید و ریبودیوزید میباشدکه بیش از 300 برابر شیرینتر از ساکارز برآورد شده اند. فیزیولوژی بدن انسان قادر به متابولیز گلیکوزیدهای شیرین برگ هایاستویا نبوده و آنها بدون تبدیل به کالری دفع میشوند. ایمنی استفاده از قندهای این گیاه تا حد زیادی به عدم هضم و جذبدر دستگاه گوارش نسبت داده میشود. فرآورده های استویا کاربرد وسیعی در صنایع داروسازی، غذایی و بهداشتی دارد و تقاضایجهانی سالانه برای برگهای استویا در 10 سال آینده بیش از 8-6 میلیون تن برآورد گردیده است. در این مقاله سعی شده خصوصیات گیاهشناسی، ویژگیهای غذایی و دارویی استویا ریبودیانا برتونی به عنوان گونه ای پربازده با قابلیت سازگاری بالامورد بررسی قرار گیرد.

استویا - استویوزید - دیابت - ریبودیوزید - گیاهان قندی