مهدی ضیائی نسب - دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، رودهن، ایران
سیدمحسن حسام زاده حجازی - دانشیار گروه زیست فناوری موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

بمنظور بررسی تنوع سیتوژنتیکی جمعیت های مختلف گونه آوزشن کوهی ((T. kotschyanus) در مقایسه با آویشن باغی (T. vulgaris)، پارامترهای سیتوژنتیکی نظیر طول کل کروموزوم، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه، نسبت بازوها، شاخص سانترومری، اختلاف طول نسبی بزگترین و کوچکترین کروموزوم، شاخص نامتقارن بودن درون کروموزومی، شاخص نامتقارن بودن بین کروموزومی و درصد شکل کلی محاسبه گردید. بر این اساس به استثناء جمعیت 507 (زنجان، زنجانرود) که دیپلوئید و دارای تعداد کروموزوم 2n=2x=30 بود. سایر جمعیت های گونه T. kotschyanus تتراپلوئید و دارای تعداد کروموزوم 2n=4x=60 بودند. گونه (T. vulgaris(547 نیز دیپلوئید و دارای تعداد کروموزوم 2n=2x=30 بود. بر اساس پارامتر میانگین طول کروموزوم، گونه T. vulgaris در مقایسه با گونه T. kotschyanus از کاریوتیپ نامتقارنتر و متکاملتری برخوردار بود. تجزیه واریانس داده ها نشان دهنده اختلاف معنی دار بین جمعیت ها در سطح 1% بود. در تجزیه به مؤلفه اصلی در مؤلفه اول صفات نسبت بازوها، شاخص سانترومری، درصد طول نسبی بزرگترین و کوچکترین کروموزوم و شاخص عدم تقارن بین کروموزومی بیشترین سهم را در واریانس بین جمعیت ها توجیه نمودند. در تجزیه کلاستر گونه (T. vulgaris(547 متمایز از گونه T. kotschyanus در کلاس 1 قرار گرفت. جمعیت 513 (تهران-لار) نیز بصورت جداگانه در کلاس 2 مستقر شد و سایر جمعیت های گونه T. kotschyanus در کلاس 3 قرار گرفتند. کمترین فاصله ژنتیکی بین دو جمعیت 502 (قم-کهک) و 508 0قزوین(1)) و بیشترین فاصله ژنتیکی بین دو جمعیت 500 (قزوین-قاقازان) از گونه T. kotschyanus و 547 (تهران-دماوند) از گونه T. vulgaris مشاهده گردید.

آویشن دنایی، آویشن باغی، سیتوژنتیک، کاریوتیپ، کروموزوم، تجزیه کلاستر