معصومه خلیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد زیست شناسی گیاهی
رویا رضوی زاده - استادیار گروه زیست شناسی دانشگاه پیام نور

گیاه درمنه کوهی با نام علمی Artemisia aucheri در طب سنتی ایران، به عنوان قابض، ضد عفونی کننده، ضد انگل ضد میکروب و ضد مسمومیت بکار می رود. یکی از مواد مؤثره دارویی جنس Artemisia، آرتمیزینین می باشد. آرتمیزینین و مشتقات آن، از داروهای ضد مالاریا می باشند و از خواص دیگر آن، فعالیت بر علیه سلول های سرطانی سینه است. هدفاز این پژوهش مقایسه نمونه های تحت تنش اشعه های UV-B ،UV-A , UV-A+UV-B به مدت 9 روز )هر روز به میزان 03 دقیقه(، دربرداشت های 2 و 22 ساعته پس از اتمام تیماردهی با شاهد از نظر مواد مؤثره دارویی با تأکید بر آرتمیزینینتحت شرایط کشت درون شیشه ای می باشد.در این تحقیق برای مقایسه تغییرات اجزای اسانس از GC/MS و برای پی بردن به تغییرات آرتمیزینین از HPLC استفاده شد. با بررسی نتایج مشخص شد که نمونه مربوط به تیمار UV-A+ UV-B در برداشت 2 ساعته در مقایسه با شاهد بیشترین افزایش آرتمیزینین به میزان 56/2% را به خود اختصاص داده است. شناسایی اجزای اسانس اندام هوایی گیاه وجود 39 ترکیب را نشان داد که بترتیب کامفور، ایزوبورنئول، 1،8 -سینئول، بورنئول، α-توجون، لینالول و کامفن از اجزایاصلی اسانس می باشند. با بررسی نمونه های تیمار داده شده به مدت 9 روز، در بیشتر موارد افزایش این ترکیبات مشاهدهشد؛ البته استثنا هایی دیده شد از جمله:کامفور، α-توجون و بورنئول که با تمام تیمارها در برداشت 2 و 24 ساعته،کاهش و برعکس در ایزوبورنئول، 1،8 -سینئول و کامفن در تمام تیمارها و برداشت های مربوطه افزایش داشت.

اشعه ماوراء بنفش، درمنه کوهی، متابولیت ثانویه