الهام یلداگرد - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
غلامرضا دهقان - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران- نویسنده مسئول
محمدعلی حسین پور فیضی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
سیدمهدی بانان خجسته - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

زمینه و هدف: سمیت کبدی به عنوان یکی از مشکلات جدی جوامع بشری به شمار می رود. به علت هزینه بالا و اثرات جانبیشدید داروهای صناعی در این زمینه، توجه محققان به سمت گیاهان دارویی با خواص آنتی اکسیدانی موثر در حفاظت کبدیجلب شده است. در این مطالعه اثر حفاظت کبدی عصاره گیاه تلخه بیان یا Sophora pachycarpa در سمیت کبدی القاشده با کربن تتراکلرید بررسی شده است.مواد و روش ها: این مطالعه تجربی روی 36 سر موش صحرایی در 6 گروه انجام شد.گروه اول یا کنترل آب مقطر به مدت 21روز (به صورت گاواژ)، گروه دوم به عنوان کنترل مسموم تنها در روز بیست و یکم کربن تتراکلرید به صورت تزریق داخل صفاقیو گروه سه تا پنج دوزهای 50، 100، 250 میلی گرم بر گیلوگرم از عصاره تلخه بیان را از طریق گاواژ دریافت کردند و پنج ساعت بعد از آخرین تجویز، در روز 21 به آنها کربن تتراکلرید (500μl/kg) تزریق شد. به گروه ششم جهت بررسی سمیت عصاره فقطدوز 100mg/kg تلخ بیان (21 روز) تجویز شد. 12 ساعت بعد از آخرین تیمار، نمونه های خون و کبد موش ها جمع آوریشد. فعالیت آنزیم های ALP, AST, ALT و میزان پراکسیداسیون لیپیدی در بافت کبد و سرم اندازه گیری شد.نتایج: تتراکلرید کربن، سطوح ALP, AST, ALT و مالون دی آلدهید را به صورت معنی دار (P≤0.05) افزایش داد. به نظر میرسد، عصاره تلخ بیان دارای اثر سینرژیستی با کربن تتراکلرید است، چون در گروه های پیش تیمار عصاره اثر سم را تشدید کرد.از آنجایی که S. pachycarpa قابلیت های ویژه ای دارد و خاصیت آنتی اکسیدانی آن در مطالعات قبلی اثبات شده است،انتظار می رود در برابر سمیت القا شده با کربن تتراکلرید موثر باشد بنابرین پیشنهاد می شود آزمایش در یک گروه دیگر به نامپس تیمار (سم+ عصاره) تکرار شود.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که عصاره گیاه تلخ بیان (با وجود خاصیت آنتی اکسیدانی) به علت اثر سینرژیستی با کربنتتراکلرید در گروه پیش تیمار نتوانست نقش حفاظت کبدی را ایفا کند. پیش بینی می شود این گیاه در گروه پس تیمار بتواندتغییرات فاکتور های مذکور و تولید رادیکال های آزاد را برطرف کند.

حفاظت کبدی،کربن تتراکلرید، تلخ بیان، اثر سینرژیستی، سمیت کبدی، موش صحرایی نر