یزدان سلطانی - کارشناس ارشد معماری و دانشجوی دکتری جغرافیا،گرایش بنامه ریزی شهری، پژوهشگاه بین المللی مهندسی بحرانهای طبیعی(شاخص پروژه) و مدرس دانشگاه از
مهنا رخزادی فر - دانشجوی مهندسی معماری ، دانشگاه زاد اسلامی واحد کرمانشاه

سیمای بیرونی شهر مانند امضایی است که به وسیله آن شناخته می شود. خط افق یک شهر همچون دستخط یک شخص دارای اطلاعات مهمی درباره ماهیت شهر است. نحوه برپایی مغرورانه و با تکبر ساختمان ها، بدعتی که ساختمان ها در کنار هم قرار گرفته اند و نحوه برخورد با فرم زمین، همگی ضمن حرکت به طرف شهر، در نگاهی کلی و اجمالی آشکار می شود. علاوه بر فخر و مباهات و لذت شهروندان، خط افق زیبا کاربرد عملی چندانی به جز جلب توریست ها ندارد. با این همه به نظر می رسد که بین فرم ظاهری یک شهروند که به تجزیه آن و همچنین بین شهری که برای خط افق خود اهمیت قایل شده و نحوه شکل گیری آن ارتباطی وجود دارد. اگر فضا یک مفهوم پیچیده و مبهم است به این دلیل است که شهر هم یک رویداد بالذات پیچیده می باشد. شهری که بافته است، یک ترکیب، یک کالبد در هم تنیده از تاروپود های درهم تنیده. شهر یعنی مجموعه ای از غذاهای نرم و سفید، عمومی و خصوصی، بسته و باز با کاربردهای گوناگون مسکونی، کاری، فراغتی و حمل و نقل. مورفولوژی یک شهر طبیعتاً معماری خاص خود را به دنبال دارد و حیات مطلوب یک شهر مستلزم وجود فضاهایی مناسب و مساعد است. فضا نیز همانند سایر مفاهیم علوم اجتماعی دارای نسبیت و پیچیدگی حاکی است که در مواقعی با مفاهیمی چون مکان و محیط هم پوشانی پیدا می کند در صورتی که واقعاً این طور نیست و باید با نگاهی خاص و تأکید به مفهوم هر یک از واژه های فضا، مکان و محیط نگریست. می توان گفت که مهم ترین نقش شهر مدرن نقشه صنعتی و خدماتی است و چنین کارکردی فضاهای مقتضی خود را می طلبد. هدف مقاله حاضر در وهله اول کاوشی در خصوص مفهوم (فضا) و (فضای شهری) می باشد و در وهله دوم قصد دارد مبانی نظری فضا و تحلیل های گونه شناختی و همچنین مفهوم شناسی معماری آن را نشان دهد. مقاله حاصل مشاهدات ایمی و مطالعات اسنادی می باشد و به شیوه تحلیلی - توصیفی سعی در بیان موضوع و تشریح اهداف مقاله را داشته و با نتایج کاربردی در صدد است که بتواند در جهت ارائه راهکارهای عملی برای شناخت مفاهیم فضایی شهرها گام بردارد.

فضای شهری، مفهوم شناسی ، فرم ، عناصر شهری، شهرسازی