محبوبه رادفر - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی
طاهره نصر - دکترای تخصصی شهر سازی ، استادیار گروه معماری، واحد شیراز ، دانشگاه آزاد اسلامی

عرصه های عمومی شهری مهم ترین بخش شهرها و محیط های شهری هستند که در چنین عرصه هایی بیشترین تماس ، ارتباط و تعامل میان انسان ها رخ می دهد. وجود فضاهای عمومی در شهرها برای جلوگیری و پیش بینی از آسیب های اجتماعی در کاهش افسردگی و خشونت در جامعه ضروری است. از آنجایی که این فضاهای شهری، فضایی را برای زندگی اجتماعی ایجاد می کنند، چنانچه مطلوبیت داشته باشند می توانند مکانی را برای آرامش، آسایش شهروندان فراهم کند. در واقع ایجاد محیط هایی ایمن منجر به جذب و تشویق شهروندان برای حضور هرچه بیشتر در محیط خواهد شد که این افزایش حضور، سطح تعاملات و نظارت اجتماعی را بالا برد و در مقابل منجر به کاهش احساس ناامنی شهروندان خواهد شد. اهمیت به افزایش کیفیت فضاهای عمومی شهری برای کاستن از وقوع نابهنجاری های اجتماعی و افزایش احساس امنیت ضروری می باشد. در این مقاله از روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای و استفاده می شود، ابتدا به تعریف فضای شهری و بیان نظرات گوناگون در رابطه با محیط و امنیت پرداخت و رابطه امنیت اجتماعی و فضای شهری بررسی می شود و سپس شاخص های اجتماعی مؤثر و عوامل محیطی و کالبدی در احساس امنیت اجتماعی برای شهروندان و همچنین تأثیر فرم فضاهای شهری در ایجاد احساس امنیت اجتماعی و عوامل کالبدی مؤثر در کاهش احساس امنیت در فضاهای شهری مورد بررسی قرار می گیرد و به این سؤال پاسخ داده می شود که آیا رابطه ای میان فضای شهری و احساس امنیت در فضاهای عمومی شهری وجود دارد؟ و اینکه چه عوامل و ویژگی های اجتماعی و کالبدی در طراحی فضاهای عمومی شهری، احساس امنیت اجتماعی را که حق طبیعی شهروندان است ایجاد می کند؟ که در نهایت نتایج حاکی از این است که با طراحی مناسب و با رعایت ضوابط ایمنی در طراحی فضاهای شهری و ایجاد یک سری شاخصه های اجتماعی و کالبدی در فضاهای عمومی شهری می توان در یک محیط شهری رفتار شهروندان را در یک چارچوب خاص فضایی کنترل و زمینه بروز رفتار مجرمانه را کاهش داد و در آن محیط شهری، امنیت، آسایش، ایمنی و خوشایندی از حضور در فضای شهری را که از جمله حقوق شهروندان است برای شهروندان ایجاد کرد. و می توان با ایجاد ویژگی اجتماع پذیری در فضاهای عمومی شهر و تمرکز بر کیفیت های محیطی فضاهای عمومی شهری، باعث کارایی و سرزندگی، استمرار حیات شهری و امنیت اجتماعی در فضای شهری و پایداری اجتماعی برای شهروندان شد.

فضاهای شهری، امنیت ، امنیت شهری و اجتماعی، شاخصه اجتماعی و کالبدی، شهروند