نگار شفیع پور - کارشناس ارشد مهندسی معماری- معماری از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران آذربایجان شرقی، گروه معماری، تبریز، ایران.

مطالعهی کیفیات پنهان طراحی فضاهای شهری تاریخی به منظور درک عوالم و روابط حاکم بر جوامع گذشته و تعمیم آن به فضاهای شهری جدید، اهمیت ویژهای دارد. مجموعهی صادقیه بهعنوان بخشی از بازار تبریز با کالبدی متفاوت از کلیت آن بهعنوان مجموعهای ارزشمند از یک فضای شهری از پیش طراحی شده، با هندسهای سیستماتیک شکلیافته، رشدکرده و پیوند خود را با کلیت بزرگتر همجوار خود، عمدتاً باهندسهای ارگانیک حفظ کردهاست. هویت هندسی و کالبدی متفاوت این دو عنصر مسیر پرچالشی را پیشروی تحلیل معناشناسی آن قرار میدهد گو اینکه در پس هریک تفکری جداگانه و اصولی متفاوت نهفته است حال آنکه این کنتراست هندسی در کالبد، آن دو را نهتنها از هم دور نساخته بلکه کاملا نرم در هم ادغام کردهاست بهنحوی که مرز مشخصی بین آندو قابل شناسایی نیست. این مسأله چالشی را مطرحمیسازد که چگونه و تحت چه شرایطی این دو کالبد شکل گرفتهاند؟ منطق اسقرار اعضا در هرکدام چگونه است که علیرغم تفاوتهای ظاهری فاحش، کالبدی واحد را شکل دادهاند. درواقع چرایی و چگونگی پیدایی کالبد مجموعهی صادقیه مسألهی اصلی این پژوهش است. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مسألهی فوقالذکر را مورد تحلیل و ریشهیابی علمی قرار میدهد و براساس مبانی نظریمدون و برداشتهای عینی توضیح میدهد که چگونه روابط بین عامهی مردم و خواص، سرمایههای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و مذهبی بر اصول معماری سازندگان آنها و نظم فرمی و نظم عملکردی بستر کالبدی و کارکردی بازار تبریز و مجموعهی صادقیه اثر گذاشته، شکلداده و آن دو را بهم پیوستهاست.تلقی مردم از معماری،طرز نگرش آنان به معماری، یا ذهنیت آنان دربارهی معماری کم یا بیش در محصول معماری، یعنی بناها و مجموعههای معماری ظهور مییابد. در واقع نیروهای اجتماعی-فرهنگی تعیین کنندهی محتوای فضای کالبدی و کارکردی معماری است.

بازار تبریز، مجموعه صادقیه، هویت کالبدی و کارکردی، تاریخ ذهنیت، سرمایههای اجتماعی،تاریخی،فرهنگ