جایگاه ادبی و اجتماعی ورزش در ادب پارسی

واژه ورزش و مصدر اصلی ورزیدن و دامنه وسیع برساخته ها و ترکیبات متنوع صرفی و معنایی آن، به علت بسامد و تکرار فراوان در ادبپارسی، چه از نظر ادبی و چه از نظر اجتماعی، از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار است که پرداختن بدان، اهمیت و توجه ادبیات پارسی بهمقوله ورزش را بیشتر نمایان می کند. ورزش، شاید از نظر معنایی،کاربرد وسیع لغوی دیروز را از دست داده باشد و امروزه در جایگاه خاصتخصصی، آن هم با یک سری معانی جدید و محدودتر نسبت به گذشته، و صرفا در معنای اختصاصی «اجرای مرتب تمرین های بدنی به منظور تکمیل قوای جسمی و روحی و یا تمرین و مشق و انجام هرکار مداوم برای هنرمند و کامل شدن و یا ریاضت و حرکات و اعمال مخصوصروزانه برای قوت اعمال بدنی و ...» درادب پارسی و جامعه به کار برود، اما ماهیت اصلی خود را از طیف بسیار وسیع معانی ادبیات دیروز که به نوعی زیربنای تعابیر امروزی است، از دست نداده است. اگر امروزه رشته های مختلف و متنوع ورزشی با تعاریف خاص خود، به عنوان فعالیتیدر کنار دیگر فعالیتهای اجتماعی بشر از جایگاه ویژه ای برخوردار است اما دراجتماع دیروزی، گذشته از آن که اثری از این رشته های متنوعورزشی امروزی نیست، باوجود محدودیت رشته های ورزشی، دیگر این رشته ها در کنار فعالیتهای اجتماعی بشر قرار نمی گیرد و خود جزویاز فعالیت اجتماعی و اصلا خود زندگی و حیات است. مثلا کشتی گرفتن، اگر امروزه ورزشی است تخصصی که در میادین ورزشی در کنار دیگرفعالیتهای اجتماعی، برای کسب افتخار ورزشکار انجام می گیرد، دیروز جدای از خصلتها و منشهای پهلوانی، در میدان جنگ و رزم، حکم مرگو زندگی داشت و مجالی برای اندیشیدن، تأمل و اجرای فنون و تکنیکهای پیچیده امروزی برای جنگجو نبود و چه بسا کوچکترین تعلل وضعف به قیمت از دست دادن جان آن شخص تمام می شد. اگر رشته های ورزشی ای از این دست، چون تیراندازی، پرتاب نیزه (نیزه اندازی)،شنا، سوارکاری، شنا و... امروزه جزوی از فعالیتهای اجتماعی بشر در کنار دیگر فعالیتهای او و افتخارآفرین هر ورزشکار محسوب می گردد امادر ساختار اجتماعی دیروز جزو لاینفک زندگی بشری و حتی وسیله ای برای کسب و کار و تداوم زندگی به حساب می آمد. البته برخی از اینورزشها همچون شطرنج، نرد، چوگان و... با وجود مهارتها و هنرمندی های خاص خود از دیدگاه اجتماعی و ادبی دیروز نه تنها حیاتی نبود بلکهجنبه تفریحی و خوشی و مسرت خاطر داشت و چه بسا اشرافی هم بود. در ادب پارسی، عدم پرداختن به ورزش و تحرکات جسمانی، ناپسند وقبیح است و سستی و کاهلی و تن پروری از ویژگی های زشت بشری محسوب می شود. انسان تن پرور و تن آسا و سست، انسانی بی دین، بیروح، بی خرد، سرافکنده و بیمار است. دراین مقاله کوتاه برآنیم جایگاه و اهمیت اجتماعی ورزش و برخی از فعالیتهای بدنی و جسمی را ازمنظر ادبی با ارائه شواهد گوناگون ادبی، در ادب پارسی بکاویم.

Keywords:

ورزش , اجتماع , ادبیات