رستم علی اکبری - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه
پدرام کرمی - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
مجتبی کنجوری - کارشناس حقوق دانشگاه پیام نور واحد کرمانشاه

حق دفاع متهم در واقع به کلیه ی وسایل و طرق قانونی به منظور جلوگیری از اثبات مجرمیت وی در کلیه مراحل فرآیند رسیدگی کیفری اطلاق می گردد. حقوق دفاعی متهم در مراحل مختلف رسیدگی به یک اتهام، در مقرره های بین المللی از جمله میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و در عرصه داخلی نیز، هم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و هم در قوانین آیین دادرسی کیفری سابق (1378) و جدید (1392) تضمین شده است. ضرورت رعایت اصل دادرسی عادلانه و منصفانه ایجاب می نماید که حقوق دفاعی متهم در فرآیند دادرسی کیفری رعایت گردد و الزاماتی از این حیث برای ضابطین و مقامات قضایی مقرر گردد تا با تفسیرهای سلیقه ای حقوق متهم پایمال نگردد. در راستای همین ضرورت ها قانونگذار در تصویب قانون جدید آیین دادرسی کیفری به حقوق دفاعی متهم بیشتر توجه نموده و قانون جدید در این زمینه دارای تحولات و نوآوری های مثبتی می باشد که از جمله آن ها می توان به پذیرش صریح و شفاف حق سکوت برای متهم به عنوان یکی از حقوق دفاعی وی، پذیرش حق تماس متهم با خانواده و بستگاه خود، حق داشتن وکیل و تفهیم این حق به متهم از همان ابتدای تحت نظر قرار گرفتن وی و ... اشاره نمود که گام های مهم و مثبتی در راستای رعایت حقوق دفاعی متهم محسوب می شوند. البته قانون جدید در برخی از زمینه ها آنچنان که شایسته است از شفافیت و صراحت در خصوص رعایت حقوق دفاعی متهم برخوردار نمی باشد، که از جمله این موارد می توان به عدم شناسایی حق اعتراض به تحت نظر قرار گرفتن، برای متهمی که تحت نظر قرار گرفته است اشاره نمود، که امید است در آینده چنین مواردی نیز توسط مقنن لحاظ گردیده تا حقی از حقوق دفاعی متهم تضییع نگردد.

حق دفاع ، متهم ، تفهیم اتهام ، حق سکوت ، حق داشتن وکیل