داریوش مسعودی

در راستای سیاست سرمایه گذاری در صنایعی با توجیه فنی- اقتصادی مناسب، تأمین مصالح مالی و به منظور توسعه کشت و صنعت و اشتغالزایی در منطقه محروم نقده در استان آذربایجان غربی، طرح احداث یک واحد کارخانه قند در این شهرستان، به سازمان صنایع ملی ایران با مشخصات ذیل محول گردید: ظرفیت: روزانه 3000 تن چغندرقند به مدت 100 روز در سال – روزانه 420 تن تصفیه شکر خام به مدت 200 روز در سال. میزان صرفه جویی ارزی: 15 میلیون دلار در سال. به منظور اجرای این طرح شرکت آذرقند نقده راه اندازی شد. این شرکت با توجه به عوامل تأمین مواد اولیه، دسترسی به آب و برق و ازمایش های مکانیک خاک، 117 هکتار از اراضی منطقه نقده را جهت تأسیس کارخانه خریداری نمود. بررسی های اولیه مجری طرح برای تأمین ماشین آلات و تجهیزات کارخانه قند و نیز دانش فنی مربوطه مشخص نمود که آخرین کارخانه احداث شده در ایران قریب 25 سال پیش خریداری شده بود که تکنولوژی آن مربوط به سال ها قبل از آن بوده است. قابل توجه است که احداث تمام 34 کارخانه قند کشور به صورت کامل توسط شرکت های خارجی انجام شده است. بنابراین، علیرغم قدمت صدساله صنعت قند در ایران، به دلیل عدم وجود دانش فنی مؤثر در طراحی و ساخت تجهیزات در داخل کشور، به ناچار، مجری طرح به ارزیابی تأمین کنندگان خارجی دانش فنی و تجهیزات لازم پرداخت و برابر استعلامهای دریافت شده بر روال دیگر کارخانجاتی که تاکنون اجرا شده اند، هزینه خرید دانش فنی، ماشین الات و تجهیزات یک کارخانه 3000 تنی نوبالغ بر 80 میلیون دلار برآورد گردید. در حالی که برای اجرای این طرح تنها 1/8 این مبلغ، بودجه ارزی اختصاص یافته بود. با توجه به اینکه چنین بودجه ای برای خرید یک کارخانه نو و یا خرید دانش فنی و تجهیزات آن کافی نبود، مجری طرح با هدف کسب دانش فنی و تجهیزات لازم، به ارزیابی کارخانجات دست دوم عرضه شده برای فروش پرداخت. بدین ترتیبف ضمن تأمین ماشین آلات و تجهیزات کامل یک کارخانه قندف کارشناسان ایرانی برای اولین بار به کمک روش مهندسی معکوس، فرصت دستیابی به دانش فنی احداث کارخانجات قند را کسب می نمودند.