محمد اکبرنژاد - مدرس دانشگاه فرهنگیان یزد ، مدیر سمپاد یزد و دانشجوی دکترای - فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان (اصفهان)
اعظم کریمی - کارشناس ارشد ادبیات کودک و نوجوان

علمای تعلیم و تربیت بر این باورند که توسعه یافتگی پایدار، متوازن و دانش محور کشورها ، مستلزم تربیت انسان های «توسعه یافته ی توسعه برانگیز» به عنوان منابع و سرمایه های انسانی آن می باشد، افرادی که در سه حوزه مهارتی (دست) ، شناختی(دماغ) و عاطفی(دل) به توسعه یافتگی مناسبی نائل آمده و در پرتو آن، نگاه خود را از «حصار متداول ها» فراتر برده و «خواستن و توانستن برخورد با ناممکن ها» و «تلاطم امواج اندیشه خلاق» را در وجودخود زنده و زاینده نگه دارند. از آنجا که مسیر توسعه یافتگی از بزرگراه آموزش و پرورش می گذرد لذا معلمین ، به عنوان یکی از ارکان تربیت نسلی با ویژگی های مذکور به شمار می آیند. بنابراین توجه ویژه به مقوله تربیت معلمین فرهیخته ، عالم ، عامل و عازم و علاقمند به یادگیری و تحقیق و توسعه (R&D) برای بهسازی و ارتقاء مستمر خود و جامعه، ضرورتی بیش از پیش پیدا می کند. مقاله حاضر (که در زمره مقالات مروری به شمار می آید) با هدف تبیین ویژگی های مطلوب برنامه درسی تربیت معلم، در سه حوزه دروس تخصصی و عمومی و تربیتی به منظور معنابخشی و کارآمدی محتواهای ارائه شده در عمل و ایجاد شور و علاقه مبتنی بر خرد در یادگیری دانشجو معلمان تدوین گردیده است. در ادامه چارچوب برنامه های درسی تربیت معلم دانشگاه های کشورهای توسعه یافته از چهار منظر دانش محتوایی (CK) ، دانش پداگوژیکی محتوا (PCK)، دانش پداگوژی عمومی (PK) و کارآموزی به منظور تدوین «برنامه درسی خردگرا» مورد بحث قرار گرفته و «شاخصهای قابل قبول دانش جدید» و نیز «روشهای نوین تدریس» در قالب چهار خانواده الگوهای آموزش و تدریس اجتماعی، پردازش اطلاعات، انفرادی و رفتاری و ایجاد روابط انسانی مناسب بر اساس کار تیمی بصورت مشاوره همتا و مربیگری همتا با استفاده از اصول و فنون نظارت تعلیماتی کلینیکی برای اصلاح و نوسازی برنامه درسی برای دستیابی دانشجو معلمان و اساتید به بصیرت های آموزشی و پرورشی لازم در جهت رسیدن به تجربیات یادگیری مبتنی بر «فراشناخت» تبیین شده است. در ادامه «نظریه آموزش و پرورش پائولو فر» فیلسوف تعلیم و تربیت برزیلی که تعامل با جهان (بودن با جهان) را مقدم بر سازگاری با جهان (بودن در جهان) دانسته و هدف از تربیت معلمین جدید را تحقق چنین ایده ای می داند، بیان شده و نهایتا به تشریح «نیازسنجی» به عنوان اساسی ترین گام در تدوین محتوای آموزشی مناسب و کارآمد برای جلب توجه و علاقه دانشجومعلمان پرداخته شده است. پایان بخش این نوشتار ، ارائه ی گزاره های تجویزی و پیشنهادی برای تحقق محتوای برنامه درسی خرد گرا در دانشگاه ها می باشد .

برنامه درسی خردگرا، دانشگاه فرهنگیان ، نیازسنجی آموزشی ، روشهای تدریس