عباس خمسه - کارشناسی ارشد مدیریت تکنولوژی شاغل در سازمان صنایع هوافضا

آشنائی با تکنولوژی روز دنیا از طریق تحلیل طراحی ها و نتایج کاری کشورهای پیشرفته در دوران توسعه کشورهائی مانند ژاپن امتحان شده و نتایج مثبت آن کاملاً آشکار است . این روش کار که از آن با عنوان “ مهندسی معکوس ” 1 یاد می شود می تواند نقش ارزنده ای در زمینه انتقال تکنولوژی 2 و دانش فنی به کشورهای در حال توسعه و افزایش خود اتکایی صنعتی این کشورها داشته باشد . بعلاوه با یک برنامه ریزی صحیح صرفه جوئی های عظیمی را در زمان و هزینه ها به همراه خواهد داشت . همچنین بومی شدن صنعتی که دانش فنی آن از این طریق بدست می آید، زمینه ساز عرضه دانش مذکور به سایر متقاضیان خواهد شد و در دراز مدت نیز عایداتی از این رهگذر در صرفه جوئی هزینه های واردات و درآمد صادرات حاصل خواهد شد . مهندسی معکوس از مهمترین کانالهای انتقال تکنولوژی در کشورهای در حال توسعه که بلحاظ زمان، هزینه، بهره وری، سودآوری، جهش تکنولوژیک و عدم پیگیری های قانونی و حقوقی از سوی دارندگان تکنولوژی در دهه های اخیر مورد توجه و استفاده فراوان قرار گرفته است . نکته اساسی این روش که قبل از شناخت محصول و مکانیزم آن باید انجام داد، شناخت فرآ یند مهندسی معکوس یک محصول می باشد که بسیار مهمتر ازشناخت خود محصول است . لذا نیاز است تا این فرآیند به دقت توسط اعضاء تیم مجری پروژه، بویژه مدیران و مسئولین آن شناخته شود فرآیند مهندسی معکوس برای دسترسی به تکنولوژی محصولات پیچیده و هوشمند، دارای نکات ظریف و اصول اساسی و مهمی است که بدون توجه به آنها با احتمال زیاد دردسترسی به اهداف با شکست مواجه خواهیم شد . هراندازه که محصول پیچیده تر باشد، نیاز به عملیات هوشمندانه تر و مبتنی بر اصول سیستماتیک مهندسی، محسوس تر بوده و بدون توجه به آنها، امکان مشخص نمودن مشخصات عملیاتی، ابعادی، کیفی و … محصول و زیر مجموعه ها و قطعات آن میسر نخواهد شد . طلبد . در این روش گروهی از افراد خبره و متخصص از رشته های مختلف این روش ، مشارکت فعال منبع تکنولوژی را نمیعلوم، جهت شناخت دقیق مکانیزم عملکرد یک محصول و دستیابی به تکنولوژ ی های آن، تشکیل تیم ه ای تخصصی داده و توسط تجهیزات و سایل مدرن و دقیق آزمایشگاهی وهمراه با یک مدیریت و سازماندهی مناسب، اقدام به رمزگشائی از ت نولوژی می کنند و سعی می کنند با بدست آوردن مدارک و نقشه های طراحی محصول، اقدام به ساخت و تولید آن نمایند . امروزه مهندسی معکوس هم در کشورهای پیشرفته و هم در کشورهای درحال توسعه ، ارزش و اهمیت فراوانی یافته است، هرچند که مفهوم و کاربردآن در این کشورها متفاوت است . در کشورهای صنعتی، مهندسی معکوس درمورد قطعات بکار می رود و هدف از آن باز تولید اطلاعات فنی و ساخت قطعاتی است که تولیدکنندگان اولیه آنها دیگر موجود نمی باشند . همچنین ایجاد رقابت برای کاهش قیمت نیز از اهداف اصلی این روش می باشد . از نظر این کشورها، مهندسی معکوس بشرطی معقول است که بازده و توجیه اقتصادی لازم را داشته و همراه با نوآوری باشد . در کشورهای در حال توسعه ، مهندسی معکوس بعنوان یک روش میان بر برای دستیابی به تکنولوژی و توسعه و تکمیل آن بکار می رود . با این روش این کشورها در مدت زمان کمتری قادر به پرکردن شکاف تکنولوژیکی میان خود وکشورهای صنعتی خواهند بود .