یوسف فتحی - عضو هیات علمی دانشگاه زنجان

اخلاق، صفات نفسانی ملکه شده اکتسابی و سرچشمه جوشان رفتار است. فقه، استنباط حکم فعل مکلفین از ادله چهارگانه (قرآن، سنت، عقل و اجماع) است. فعل یا ترک آن یا از الزام درونی و یا بیرونی سرچشمه می گیرد. الزام درونی از روی اختیار و رضایت و الزام بیرونی معمولاً از روی محدودیت و اجبار انجام می پذیرد. الزام درونی به اخلاق و الزام بیرونی به فقه مربوط می شود. هر دو منشاء صدور فعل هستند ولی طبع انسان با اولی سازگارتر است. این مقاله نسبت عفاف را به عنوان یک مقوله اخلاقی و حجاب و نگاه را به عنوان یک رفتار و مقوله فقهی بررسی کرده و رفتار اخلاقی و فقهی را ناشی احساس نیاز می داند. نیاز به سلامتی روانی و اجتماعی، ارزش و مطلوبیت تولید می کند. هنجارها یا قواعد رفتاری فقهی حریم ارزش ها و حافظ مطلوبیت ارزش های اخلاقی واقعی و ارزش های اخلاقی محرک انسان به انجام دستورات فقهی می باشد. از این روی، عفاف به عنوان یک عنصر اخلاقی و پرهیز از نگاه حرام و وجوب حجاب به عنوان احکام فقهی رابطه متقابل دارند. خروج از حریم شریعت مطلوبیت کاذب ایجاد می کند و عفاف را از بین برده، سلامتی نظام خانواده و جامعه را به خطر می اندازد. فقه بدون اخلاق، جز رفتارهای خشک نخواهد بود که ممکن است علیرغم رعایت احکام فقهی، بداخلاقی های زیادی در جامعه رخ دهد. از نگاه امام خمینی جامعه سالم به تعامل فقه و اخلاق منوط است. فقه پیوسته اخلاق است. عفاف درونی باید با حجاب بیرونی و نگاه کنترل شده تکمیل گردد.

نگاه، حجاب، عفاف، سلامتی جامعه و امام خمینی