حبیب اله حلیمی جلودار - استادیار دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی
عزت اله پاتیار - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث

ماهیت اخلاق و سیاست و چگونگی رابطه ی این دو مفهوم، همواره به صورت چالش فکری در آرای اندیشمندان و فلاسفه ی سیاسی مطرح بوده است. به همین دلیل افراد، جریان ها و مکاتب مختلف فکری در ضمن ارائه ی دیدگاهها و افکار سیاسی خویش، سعی کرده اند چگونگی رابطه ی میان این دو مقوله را توضیح دهند. این امر، به ویژه پس از دوران رنسانس و آغاز عصر جدید که منجر به گسترش افکار و جریان های سکولار و کاهش حاکمیت کلیسا و تقلیل نقش دین و اخلاق در جوامع مدرن شد، اهمیتی مضاعف یافت. برخی از متفکران دوران مدرن با توجه به تحولات عصر جدید و دگرگونی هایی که در مقاصد و غایات سیاسی افراد و حکومت ها ایجاد شد، بر جدایی میان اخلاق و سیاست تاکید کردند. نیچه از جمله مهمترین اندیشمندان در دنیای غرب است که در این زمینه دیدگاههای مبسوطی را ارائه کرده است، که در این نوشتار که به روش تحلیلی – توصیفی سامان یافته؛ به نقد آرای او پرداخته شده است. با بررسی های انجام شده پیرامون اخلاق سیاسی امام علی (ع) و مقایسه ی آن با نگاه نیچه، این نتیجه حاصل شد که توجه اساسی به مولفه های اخلاقی در تعالیم اسلامی، خصوصاً نهج البلاغه ی حضرت علی (ع) حکایت از آن دارد که اخلاق، مبنا و پایه ی سیاست در اسلام را تشکیل می دهد و اصول و مبانی سیاست در خدمت اخلاق و در جهت نشر و گسترش آن قرار گرفته است. از این منظر، امام علی (ع) در شیوه ی حکومت، توانست چنین الگویی را به دیگر حکومت ها بنمایاند که سیاست تنها با رشد آرمان و اخلاق به سرمنزل مقصود خواهد رسید، برخلاف نگاه نیچه که اخلاق را در مسلخ قدرت و سیاست به قتل می رساند، خدا را از صحنه ی زندگی حذف می نماید و انسان را در جای آن قرار می دهد.

اخلاق سیاسی، نیچه، حکومت، اخلاق، امام علی (ع)