طلعت ده پهلوانی - دانشجوی دکترای تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان
احسان حیدریان - کارشناس ارشد ادبیات عرب، مدرس دانشگاه

قرآن کریم کتاب انسان سازی و جامعه سازی است که همواره برای برپایی مدینه فاضله با اخلاق والای انسانی قواعدی را بیان می کند که هم به فرد و هم به اجتماع توجه ویژه ای دارد. اما در جوامع کنونی علی رغم پیشرفت های فناوری و صنعتی شدن، انسان از اخلاق بسیار وامانده و جوامع بشری به ورطه هرج و مرج و بی سازمانی اخلاقی فروغلطیده است. زندگی اخلاق مندانه انسان به خطر افتاده و سلامتی روانی و اجتماعی در معرض تهدید قرار گرفته است. سوال پژوهش این است که عوامل تقویت کننده تعاملات اخلاقی و راه های مبارزه با عوامل برهم زننده ی تعاملات اخلاقی جوامع در سوره حجرات کدام است؟ پاسخ این است که اعمالی همچون حفظ احترام متقابل، رعایت ادب و ... این تعاملات را تقویت می کنند و بالعکس اعمالی چون مسخره کردن همدیگر، نزاع، سوء ظن های بی جا و ... باعث از بین رفتن تعاملات اخلاقی – اجتماعی می شوند و روابط میان انسانها را تیر و تار می کنند. شیوع این قبیل رفتارها باعث عدم اطمینان انسانها به یکدیگر و گسستن پیوندها و روابط میان آنهاست. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی سعی در تبیین توصیه های اخلاقی – اجتماعی قرآن در سوره حجرات برای تقویت تعاملات اخلاقی – اجتماعی دارد.

سوره ی حجرات، تعاملات اخلاقی-اجتماعی، جوامع کنونی، آداب