سکینه سلمان ماهینی - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت مدرس

گرچه از تاثیر هنر و ادبیات به طور کلی و بسیار و از شعر به طور خاص و کمتر، در تربیت سخن گفته شده است و بر استفاده از این امور به عنوان شیوه های غیرمستقیم آموزش و تربیت اخلاقی به دلیل اثربخشی بیشتر، تاکید می شود اما به تبیین چرایی این تاکید و این تاثیر بیشتر پرداخته نشده است. مساله نوشتار حاضر جستجوی علت تاثیر بیشتر شیوه های غیرمستقیم، بویژه هنر، ادبیات و فن شعر در آموزش اخلاق و تربیت اخلاقی است. فرضیه این نوشتار بر مبنای نظریه ضمیر ناخودآگاه و قواعد حاکم بر آن، این است که زبان ناخودآگاه زبان هنری و شعر و تمثیل است و نه استدلال منطقی. از این رو هر چه به نحو غیرمستقیم و با زبان هنر و شعر به او ارائه شود می فهمد و باور می کند. اما مواجهه ی مستقیم باعث برانگیختگی مکانیسم های دفاعی می گردد که نتیجه ای جز خودفریبی و دیگرفریبی ندارد. با بررسی اخلاق فضیلت ارسطو و نیز بررسی اجمالی فن شعر او از یک سو و بررسی نظریه ضمیر ناخودآگاه و قواعد آن از سوی دیگر فرضیه این نوشتار تایید می گردد. در واقع مشخص می شود که قواعد حاکم بر بخش ناهشیار آدمی مبین تاثیر ادبیات و شعر در آموزش و تربیت اخلاقی است.

فن شعر ، نظریه اخلاقی ارسطو، اخلاق فضیلت،عقل عملی، ضمیر ناخود آگاه