سمیه نعمتی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، گروه زمینشناسی، اهر، ایران
ناصر عبدی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، گروه زمینشناسی، اهر، ایران

منطقه مورد مطالعه، حوضه آبریز سد ستارخان اهر، در 11 کیلومتری غرب شهر اهر در استان آذربایجان شرقی و بر روی رودخانه اهرچای قرار گرفته است. با توجه به مستعد بودن منطقه نسبت به زمینلغزش و وجود لغزشهای زیاد در منطقه،شناسایی عوامل موثر در وقوع این پدیده طبیعی و شناخت مناطق مستعد زمینلغزش بسیار ضروری میباشد. با توجه به اینکه استفاده از روشهای مختلف جهت شناسایی مکانهای با خطر لغزش بالا، میتواند به جلوگیری از لغزش و کاهش خسارات ناشی از این پدیده طبیعی کمک کند، در این مطالعه برای پهنهبندی خطر زمینلغزش و تحلیل ریسک وقوع آن از روشهایشاخص همپوشانی و تحلیل سلسله مراتبی ) AHP ( استفاده شده است. بدین منظور ابتدا نقشه زمینلغزشهای منطقه با استفاده از عکسهای هوایی و بازدیدهای میدانی تهیه شده و سپس به منظور تهیه نقشههای موضوعی در محیط نرم افزار GIS و تهیه نقشه آسیبپذیری، تعداد 8 فاکتور کنترلکننده شامل لیتولوژی، مقدار شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، میانگین بارش ماهیانه، نزدیکی به گسلها، فاصله از آبراهه و ارتفاع، بر اساس ارتباط آنها با وقوع زمینلغزش در حوضه آبریز مورد مطالعه، انتخاب و بررسی شده است. ضمن بررسی نقش این فاکتورها در وقوع زمینلغزش، هر فاکتور به چندین کلاسطبقهبندی شده و مقادیر وزنی هر عامل به ترتیب به لایههای رستری و کلاسهای مرتبط اختصاص داده شده است. برای این منظور از دو روش شاخص همپوشانی و تحلیل سلسله مراتبی ) AHP ( استفاده گردیده و پس از همپوشانی لایههای مختلف در محیط GIS و تهیه نقشه احتمال وقوع زمینلغزش با استفاده از دو روش مذکور، محدوده مورد مطالعه به چهار پهنه متفاوت مستعد وقوع زمینلغزش تقسیمبندی شده است. نتایج حاصل بیانگر قرارگیری حدود 98 درصد از محدوده در پهنه باخطر زمینلغزش زیاد است0/04 درصد از منطقه نیز در محدوده مستعد لغزش خیلی زیاد قرار میگیرد. این نتایج نشانگر مخاطرهآمیز بودن محدوده به لحاظ پدیده طبیعی لغزش میباشد و بایستی در میزان رسوبزایی، طول عمر سد و احداث هر گونه سازه در آینده مد نظر قرار گیرد

پهنهبندی، حوضه آبریز سد ستارخان، زمینلغزش، شاخص همپوشانی، AHP