بهروز امرایی - دانشجوی دکترای تخصصی زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، البرز، ایران.
محمدرضا اردکانی - استاد، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، البرز، ایران.
مسعود رفیعی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان.
فرزاد پاکنژاد - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، گروه زراعت، کرج، البرز، ایران.

به منظور بررسی نقش کود های زیستی ازتوباکتر و میکوریزا بر عناصر معدنی پر مصرف و درصد کلونیزاسیون ریشه درژنوتیپ های مختلف گندم دیم، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه خرم آباد، در دو سال زراعی 93-1392و94-1393 به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی شامل قارچ میکوریزا Glomus intradices تلقیح و عدم تلقیح(، ازتوباکتر کروکوم )تلقیح و عدم تلقیح( و رقم )سرداری، کوهدشت و کریم( بود. نتایج تجزیه مرکب دو سال آزمایش نشان داد اثر ساده میکوریزا بر روی همه صفات معنی دار گردید. اثرات ساده ازتوباکتر و رقم بر روی همه صفات به غیر از پتاسیم دانه معنی دار شد. همچنین اثر متقابل ازتوباکتر در میکوریزا بر کلونیزاسیون ریشه، اثر متقابل ازتوباکتر در رقم بر پروتئین و نیتروژن دانه، اثر متقابل میکوریزا در رقم بر فسفر دانه و اثر متقابل ازتوباکتر در میکوریزا در رقم بر کلونیزاسیون ریشه معنی دار گردید. تلقیح با کودهای زیستی )ازتوباکتر و میکوریزا( به دلیل تولید انواع هورمون ها و مواد بیولوژیکی محرک رشد گیاه و همچنین بهبود توسعه سیستم ریشه ای، باعث فراهمی رطوبت و دسترسی به عناصر غذایی گردید که در نتیجه افزایش غلظت عناصر غذایی و درصد کلونیزاسیون ریشه در ارقام مختلف گندم را به دنبال داشت

تجزیه مرکب، میکوریزا، ازتوباکتر، کلونیزاسیون، عناصر معدنی