محمدرضا جعفری زاده - معاونت پژوهشی پژوهشکده رانشگرهای فضایی پژوهشگاه فضایی ایران
معصومه کیانتاژ - کارشناس پژوهشی پژوهشکده رانشگرهای فضایی پژوهشگاه فضایی ایران
سیدپویا سیدکاظمی - کارشناس پژوهشی پژوهشکده رانشگرهای فضایی پژوهشگاه فضایی ایران

در این تحقیق نشان داده شده که ناهنجاریهای یونسفری زمینلرزه میتوانند به عنوان پیشنشانگرهای زلزله بکار گرفته شوند.ما از نقشههای جهانی محتوای کلی الکترون یونسفر ) TEC ( که جهت تصحیح تعیین موقعیت در گیرندههای تک فرکانسیGPS بکار میروند، برای اثبات این پدیده استفاده کردهایم. این نقشهها، در هر پنج دقیقه توسط برخی وب سایتها منتشر می- شوند. نقشههای TEC واقعی حاوی تغییرات یونسفری، ناهنجاریهای ناشی از طوفانهای خورشیدی، زمینلرزههای قوی، رعد وبرقهای بزرگ و ... میباشند. به منظور انجام عملیات ریاضی و تجزیه و تحلیل آماری و استخراج تغییرات خالص یونسفری حاصل از زمین لرزه، ما این نقشههای TEC را از حالت گرافیکی به ماتریسهای عددی با ابعاد71*73 تبدیل کردهایم تا ارتباط بین شدت، اندازه مساحت، مدت ظاهر شدن پدیده ناهنجاری با شدت و بزرگی، مختصات مرکز سطحی و زمان رویداد زمین لرزه، مورد بررسی قرار گیرد. یکی دیگر از ابزارهای مطالعه ناهنجاریهای یونسفری، TEC های تفاضلی ) DTEC ( میباشند که از تفاضل TEC آرام و عاری از ناهنجاری ناشی از زمینلرزه از مقادیر TEC واقعی حاصل میشوند. برای محاسبه DTEC ، از روش ابداعی جدیدی به نام میانگین 11 ساله استفاده شده است. سپس تمام اطلاعات مربوط به زلزلههای بزرگتر از 6 ریشتر در بازه زمانی سال 2112 2112 میلادی که به تعداد 1102 میباشند گردآوری شده و پارامترهای زوج میدانهای مشاهده شده،علامت زوج میدانها و تناوبی بودن آنها، مدت زمان دوام ناهنجاری و ساعات مشاهده ناهنجاری نقشههای TEC و DTECمربوط به هر زمین لرزه، از 12 روز قبل و 2 روز بعد رویداد، مورد مطالعه قرار گرفتهاند. نتایج نشان میدهند که در یونسفربالای مرکز سطحی زمینلرزه در ناحیهای مستطیل شکل به ابعاد حدود 3111 کیلومتر در 1211 کیلومتر، اندازه TEC افزایش یا کاهش مییابد و در نقشههای DTEC زوج میدانهای ایجاد شده در ساعات مشخصی از چندین روز قبل از زمینلرزه قابل مشاهده بوده و به مدت 4 الی 0 ساعت در طول شبانهروز دوام دارند. اندازه مساحت این زوج میدانها تابعی از بزرگی زمین لرزهها میباشد.

پیشبینی زلزله، پیشنشانگر زلزله، ناهنجاریهای یونسفری، محتوای کل الکترون