حمیدرضا ولیزاده لادی - کارشناس پژوهشی پژوهشکده رانشگرهای فضایی
محمد قهرمانی - ریاست پژوهشکده رانشگرهای فضایی
محمدرضا جعفریزاده - معاون پژوهشی پژوهشکده رانشگرهای فضایی

تاب آوری شهری به این معنی است که آستانه تحمل و مقاومت سازههای شهر در برابر حوادث بالاست و در زمان وقوع حوادث، علاوه بر اینکه آسیب کمی می بیند، فعالیت های حیاتی و اساسی آنها مختل نمی شود. هر شهر از مجموعهای ازسازهها تشکیل میشود که، توجه به شکل معماری آنها، میتواند در کاهش تلفات نقش موثری داشته باشد. برای طراحی یک سازه مقاوم در برابر انفجار، باید تحلیل کاملی از تمام اثرات انفجار، از جمله موج ناشی از انفجار بعمل آید. موج انفجار قادر است تا کیلومتر ها دورتر از مرکز انفجار پیش رفته و باعث ایجاد خرابی و شکست در سازهها شود. انفجار واکنشی است کهدر آن نرخ سوخت مواد با سرعتی به مراتب بیشتر از سرعت صوت انجام گیرد که در نتیجه دما و فشار بسیار بالایی ایجاد و موج انفجار بلافاصله تولید و با سرعت بسیار زیادی منتشر میشود. عوامل تاثیرگذار بر کاهش اثر انفجار بر روی آسیبپذیری ساختمان عبارتند از فرم و شکل ساختمان، بازشو و پنجره ها، ورودیهای ساختمان، کنسول و بالکن ها. از اینرو در این تحقیق با بررسی و ارزیابی مدلسازیهای صورت گرفته به این نتیجه میرسیم که، مقاطع، المانها و پوستههای محدب به علت آیرودینامیک )هواپویش( بودن و انعکاس موج انفجار، بعنوان سازگارترین اشکال از منظر پدافند غیرعامل مطرح یباشند. مقاومت یک ساختمان در برابر موج انفجاری در درجه اول به قدرت و جنس ساختمان بستگی داشته و در درجه دوم بستگی به شکل و فرم آن دارد؛ از اینرو با رعایت برخی نکات در طراحی سازه میتوان آسیبپذیری ساختمان را در برابر موج ناشی از انفجار کاهش داد و طرحی بهینه، برای سازه پیشنهاد نمود. بی شک بکارگیری اصول پدافند غیرعامل درساختمانها باعث کاهش آسیبپذیری در برابر تهدیدات انسانساخت و طبیعی میگردد؛ ملاحظات پدافند غیرعامل معماری داخلی باید بیش از پیش مدنظر باشد و ضرورت دارد هماهنگی میان همه اجزاء ساختمان رعایت شود؛ زیرا کلیه وجوه ساختمان در هم تنیدهاند و با نگاهی وسیع تر؛ ملاحظات پدافند غیرعامل از طرح های آمایشی باید آغاز و تا جزءترین عناصر میبایست گسترش یابد.

موج انفجار، آسیبپذیری، پدافند غیرعامل، مقاوم سازی