شاهرخ پوربیرانوند - پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، مرکز پیش بینی زلزله

تاکنون معمولاً سامانه های هشدار به هنگام تنها بر اساس گیرنده های لرزه ای بنیان نهاده می شدند. چنین سامانه هایی در نواحی فعال از نظر لرزه ای مانند ژاپن و کالیفرنیا پیاده سازی شده اند. جابجایی هم لرز ناشی از زمین لرزه، از جمله اطلاعات ضروری برای وارون سازی سریع چشمه و گسیختگی است. اما به دلیل چرخش، کج شدگی، رانه و مساله اشباع دستگاههای لرزه ای و عدم دقت در فرایندهای انتگرال گیری عددی، جابجایی های به دست آمده به صورت آنی (real time) قابل اطمینان نیستند. پیشرفت های اخیر در کارکرد دستگاههای GPS با نرخ نمونه برداری بالا و آنی، جابجایی دائمی را به طور مستقیم تخمین می زند. این بدان معناست که استفاده از این دستگاهها می تواند به طور بالقوه به عنوان روشی تکمیلی برای روشهای لرزه ای به منظور هشدار به هنگام مورد استفاده واقع شود. امروزه طبیعت مکمل گیرنده های GPS ولرزه نگارها برای تخمین جابجایی ایستگاه و تشخیص موج P به خوبی شناخته شده است و کاربرد یکپارچه این دو روش برای به دست آوردن دقیقتر و قابل اطمینان تر جابجایی ها و زمان رسید موج P از موضوعات داغ در لرزه شناسی GPS است. گذشته از این سیگنال های GPS با نرخ نمونه برداری بالا )تا Hz 05 ( قابلیت استفاده در لرزه شناسی GPS که از شاخه هایبین رشته ای نسبتاً جدید بوده و توجهات بسیاری را بین پژوهشگران زلزله شناسی و ژئودزی به خود جلب کرده است، دارا می باشد. در این راستا استفاده از گیرنده های GPS و دستگاه های لرزه نگار به صورت هم موقعیت (collocated) جهتمقایسه سیگنالهای برداشتی و پردازش های بعدی دارای اهمیت اساسی است. در حال حاضر در دو محل، واقع در شمالشرق تهران و در مجاورت آتشفشان دماوند، با نصب توأمان دستگاههای مذکور امکان انجام مطالعات روزآمد در این زمینه فراهم شده است. این دو ایستگاه به همراه دیگر ایستگاه های GPS و دستگاههای لرزه نگاری موجود در منطقه می تواند به عنوان بدنه سخت افزاری اولیه در راستای استقرار مقدماتی این نوع سامانه هشدار به هنگام زمین لرزه و آتشفشان در منطقه در نظر گرفته شود. در این مطالعه مراحل ابتدایی برای استفاده توأمان داده های GPS و زلزله انجام گرفته و قابلیت استفاده از سیگنالهای مذکور به منظور کاربرد در چارچوب سامانه هشدار به هنگام نشان داده شده است.