میرداود سیدی - کارشناس ارشد، مدرس دانشگاه و رییس مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران
مهدی مدیری - دکتر، استاد دانشگاه، دانشکده نقشه برداری دانشگاه تهران
وحید حسینی جناب - دکتر، استاد دانشگاه، محقق و نظریهپرداز در زمینه مدیریت ریسک و مدیریت بحران

مدیریت ریسک ناشی از تأسیسات پرخطر یکی از مباحث مهمی که امروزه با افزایش تعداد این تأسیسات، پیچیدهتر شدن فرایندهای جاری در آنها، استفاده از مواد خطرناکتر توسط آنها، افزایش تراکم و نزدیک شدن کاربریهای به یکدیگرو ... اهمیت صد چندانی پیدا کرده است. مدیریت ریسک در این قبیل تأسیسات بر اساس منشاء خطرات و اهداف خطرات رشد زیادی یافته است ولی این رشد بیشتر متوجه داخل محدوده این تأسیسات بوده و در اندک مواردی که از محدودهتأسیسات پا فراتر گذاشته، شرایط عادی بهرهبرداری از آنها را مدنظر قرار داده است. حال اینکه وقوع حوادث عظیم به واسطه تهدیدات طبیعی، صنعتی و عمدی نظیر حادثه نیروگاه هستهای فوکوشیما، حادثه بوپال هند، حادثه سوسو و ...،پیامدهایی را به دنبال داشتهاند که مردم عادی و ساکنین همجوار این تأسیسات را مورد هدف قرار دادهاند.در این مقاله سعی شده است تا نقش برنامهریزی کاربری اراضی در مدیریت ریسک تأسیسات پرخطربررسی شدهو جایگاه آن در فرایند مدیریت ریسک تأسیسات پرخطر مشخص گردد. این مطالعه نشان میدهد که برنامهریزی صحیح کاربری اراضی در اطراف تأسیسات خطرناک در کنار اقداماتی چون مکانیابی مناسب برای استقرار تأسیسات پرخطر، بکارگیری تکنولوژی ایمن دراین تأسیسات، مدیریت ایمنی کارآ و مؤثر در تأسیسات، و آمادگی شهری و منطقهای برای واکنش در شرایط اضطراری در کنترل و کاهش ریسک ناشی از وقوع حوادث عظیم در آنها نقش و جایگاه خاصی دارد. اولین پیشنهاد در این زمینه طرحریزی و اجرای اقدامات متناسب از سوی سازمانهای مرتبط با برنامهریزی کاربری اراضی است و صنایع مورد نظر نیز بایستی ملزم به انجام پروژههای پژوهشی مرتبط شوند و نتایج آن را در اختیار سازمانهای مذکور قرار دهند

برنامهریزی کاربری اراضی، مدیریت ریسک، تأسیسات پرخطر، حوادث عظیم