رایحه میرخانی - پژوهشکده تحقیقات کشاوزری، پزشکی و صنعتی پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای -
ناصر خالق پناه - دانشکده آب و خاک، پردیس کشاوزری و منابع طبیعی دانشگاه
حسین میرسید حسینی - دانشکده آب و خاک، پردیس کشاوزری و منابع طبیعی دانشگاه

استفاده از رادیوایزوتوپهای 210Pb ,7Be , 137Cs در برآورد فرسایش خاک و رسوبگذاری در دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. هرچند بدلیل تفاوت این رادیونوکلیدها از نظر نیمه عمر، میزان ، زمان توزیع و همچنین نوع کاربری اراضی نحوه پراکنش متفاوتی از هم دارند. استفاده از سرب – 210 در تعیین میزان رسوبگذرای کاربرد فراوانی دارد ولی در مطالعات فرسایش خاک به آن توجه زیادی نشده است. رادیونوکلئید 210Pb به طور طبیعی از فروپاشی 238U (با نیمه عمر 10 به توان 9 ضربدر 4/5 سال) تولید میشود. 210Pb تولید شده از طریق ریزشهای خشک و مرطوب در سطح زمین رسوب می کند. و مانند 137Cs به شدت توسط ذرات بسیار ریز خاک جذب می شود. این فرایند منجر به افزایش میزان سرب – 210 درخاک و یا رسوب شده که قابل اندازه گیری است. به این جزء سرب – 210 که از ریزشهای اتمسفری مشتق گردیده است. 210Pb اضافه نامیده می شود. قسمتی از گاز رادون تولید شده از فروپاشی زنجیره 238U وارد اتمسفر نمی شود که منجر به تولید 210Pb بدلی انکه دارای منشا طبیعی می باشد مستقل از زمان است در حالیکه بیشترین ریزش 137Cs که ناشی از آزمایشات هسته ای در سالهای بین 1950 تا 1970 بوده وابسته به زمان می باشد. بدلیل میل ترکیبی بالای این عنصر به چسبیدن به ذرات خاک و همچنین امکان اندازه گیری مستقیم آن با دستگاه گاما اسپکترومتر، 210Pb را به عنوان ردیابی مناسب جهت براورد میزان فرسایش تبدیل می کند. پیش فرضهای ارائه شده جهت استفاده از تکنیک سرب – 210 عبارتند از : 210Pb که از طریق ریزش جوب به سطح زمین می رسد به سرعت توسط خاک و رسوبات جذب می شود و به مجرد رسوب کردن غیر متحرک می شود، همچنین در طول ستون خاک جابجا نمی شود و مستقل از عمق می باشد 210Pb پایه با 226Ra در تعادل می باشد.

فرسایش خاک ، رسوب ، Pb