نجمه امیر ماهانی - کارشناسی ارشد شیمی آلی، مرکز تحقیقات مهندسی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران.
نمامعلی آزادی - استادیار مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کردستان سنندج، ایران
رضا علی فلاح زاده - گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
شهرام صادقی - کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی کردستان، سنندج، ایران.

یکی از عمده ترین منابع آلودگی زیست محیطی در شهرستان سنندج مربوط به کارخانه تولید فراورده های لبنی است که برای تصفیه فاضلاب کارخانه از سیستم لجن فعال بهره می برد. هدف از این مطالعه بررسی عملکرد این سیستم و انطباق پساب خروجی آن با استانداردهای ملی است. در این مطالعه از آب ورودی و پساب خروجی تصفیه خانه جمعا 48 نمونه تهیه گردید. نمونه گیری بصورت هرهفته یک نمونه از پساب ورودی و یک نمونه از پساب خروجی انجام گرفت. به عنوان شاخص آلایندگی، برای هر نمونه میزان اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD) و مواد جامد معلق (TSS) اندازگیری شد. آزمایشات در واحد آزمایشگاه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کردستان و مطابق با روش ارائه شده در کتاب استاندارد متد ویرایش بیست و یکم انجام شد و برای انجام تحلیل های آماری از نرم افزار R استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین ورودی آلاینده های COD و BOD و TSS به تصفیه خانه بترتیب 292/25 و 422/92 و 198/33 بوده است که در پساب خروجی بترتیب به 22/64 (0/92 کاهش)، 33/74 (0/92کاهش)، و 11/46 (0/94 کاهش) واحد رسیده است. آزمون های آماری نشان داد که مقدار غلظت TSS در پساب خروجی در حد استاندارد بوده است (P<0/0001) غلظت COD خارج از حد استاندارد (P=0/076) و غلظت BOD طبق استاندارد بوده است (P=0/031). بنابراین سیستم لجن فعال تنها در حذف آلاینده TSS موفق عمل کرده است. این سیستم در حذف دو آلاینده دیگر عملکرد یکنواختی نداشت بطوریکه با وجودی کسان بودن غلظت ورودی، سیستم تصفیه خانه عملکرد دوگانه ای دارد.

سیستم لجن فعال، فرآورده لبنی، سنندج، تصفیه فاضلاب TSS، BOD، COD