زهرا موثق - مرکز تحقیقات زیست محیطی و اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران
سید داریوش مقدس - مرکز تحقیقات زیست محیطی و اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران

آب بندان سید محله در شمال شهرستان ساری و در مسیر جاده جویبار – بهنمیر واقع شده است و یکی از 70 تالاب مهم کشور محسوب می شود که همه ساله بیش از 20 هزار پرنده آبزی مهاجر و کنار آبزی و جانوران و گیاهان وابسته به محیط تالابی را در خود جای می دهد. علی رغم اهمیت و نقشاین آب بندان در حفظ و حمایت از تنوع زیستی قابل توجه در منطقه، تحت تاثیر مدیریت سنتی صرفا کنترل و نظارت بر شکار و صید پاسخگو نبوده و در راستای دگرگونی در دیدگاه های جهانی در مدیریت تالاب ا نیاز است تا دیدگاه مدیریت زیست بومی تالاب ها که هم دربرگیرنده نیازهای اساسی مردم محلی و هم حفاظت و توسعه پایداراست در خصوص این آب بندان مورد بررسی قرار گیرد. در همین راستا و براساس پیمایش صحرایی و آمار موجود ارزش و جایگا تالاب از حیث تنوع گونه های گیاهی و جانوری آب بندان بررسی شده و جایگاه و نقش اقتصادی آب بندان در میان جوامع محلی با تهیه و توزیع پرسشنامه به دست آمده و نتایج بر اساس 5 گام اصلی مدیریت زیست بومی عوامل موثر در طرح مدیریت زیست بومی برای آب بندان سید محله تعیین گردید. بر اساس نتایج تحقیق، 63 گونه جانوری و 28 گونه گیاهی در آب بندان مذکور و حاشیه آن زیست می کنند. شکار و صیدپرندگان آبزی مهاجر یکی از روش های معیشتی جوامع محلی آب بندان محسوب می شود و در کل 95 درصد معیشت مردم مستقیم یا غیر مستقیم به آب بندان وابسته است. با تعیین عوامل تهدید، تاثیر گذار و تاثیر پذیر در سه گروه عوامل اصلی، اولی ثانویه دسته بندی شدند و میزان و اهمیت بین این عوامل و نوع ارتباط آنها مشخص شد و ساختار مدیریتی آب بندان تعیین گردید. حسب نتایج تحقیق مدیریت زیست بومی در شرایط کنونی و نوع مالکیت آب بندان می تواند با ایجاد ارتباط و تعادل بین حفاظت و بهره برداری معقول، حفاظت پایدار و بهینه از آب بندان سید محله را به دنبال داشته باشد.

رویکرد، مدیریت، زیست بوم، آب بندان، سید محله