حکیم قیم - کارشناس ارشد مدیریت سیستم های بهره وری از دانشگاه امیرکبیررئیس اداره مهندسی عمومی پالایشگاه آبادان

یکی از وظایف اصلی مدیران ، تصمیم گیری در خصوص مواردی است که منجر به مشخص نمودن نقشه راه سازمانها و برنامه ریزی جهت رسیدن به اهداف و اتخاذ تدابیری جهت اطمینان از تحقیق رسالت سازمان با استفاده از منابع محدود می باشد . در این راستا داشتن اطلاعاتی کاملتر نسبت به عوامل موجود و طبیعت محیط پیرامونی سازمان و داشتن دید وسیعتر و عمیق تر نسبت به رخدادها و آینده محتمل ، سازمان را در دنیای رقابتی امروزی دارای مزیت رقابتی نسبت به سایر رقبا می نماید. مدلهای فعلی که در مدیریت استراتژیک بکار برده می شوند ، با چالشهای فرآوانی منجمله محدود بودن در فضای های خاص و عدم جهان شمول بودن مواجه هستند. به همین جهت روشهای جدیدی همچون استفاده از منطق فازی ابداع شده و سعی در تکمیل نمودن آنها نموده اند . هرچند که این مدلها بسیاری از رخدادهای گذشته را نتوانسته اند پوشش دهند . از طرفی دیگر یکی از مهمترین فرضیه های کلیه این مدلها ، حذف بینش های اعتقادی در آن می باشد . در حالی که اساسی ترین عاملی که بر تصمیمات فرد اثر می گذارد باورهای وی و سپس شرایط محیطی خاص مساله و موضوع مورد مقایسه قرارگرفته است. به عقیده نگارنده ، با استناد به مدارک اسلامی و به حساب آوردن نظام جاری خلقت و بکارگیری بعضی اصول و قواعد آن می توان نسبت به شناخت هرچه بیشتر آینده اقدام نمود و با افزایش حیطه شمولیت و قطعیت در مدلهای جدید اسلامی ، از آنها در راه رسیدن به کمال و تکامل استفاده کرد . رسیدن به مدل یا مدلهای جدیدی که همراه با وسعت بیشتر و قطعیت بالاتری بوده و بتواند با باورهای انسان مسلمان همخوانی داشته باشند ، بدون شک به عنوان مزیت رقابتی شناخته شده و مدیران را قادر می سازد علاوه بر شناخت بهتر آینده ، نسبت به برنامه ریزیهای بهتر و دقیقتری اقدام نمایند. این مقاله نتیجه پژوهشی است که در آن سعی شده با مقایسه ابعاد مختلف مدلهای موجود برنامه ریزی استراتژیک ، نسبت به شناخت نقاط ضعف و ابهامات آنها اقدام نموده و با نگاهی نو به این مباحث و با بهره گیری از متون اسلامی همچون قرآن کریم و احادیث و گفته بزرگان نسبت به مقایسه جنبه های دیگری از این مقوله پرداخته و با استفاده از نمونه های تحقیق کتابخانه ای نسبت به ارزیابی یافته های خود اقدام نمود. این پژوهش نشان داد که می توان با استناد به مدارک اسلامی و به حساب آوردن نظام جاری خلقت و بکارگیری بعضی اصول و قواعد آن و به دور از کپی برداری از نظریه های موجود غربی نسبت به شناخت هرچه بیشتر آینده اقدام نمود و با افزایش حیطه شمولیت آن و افزایش قطعیت در آنها ، از نظامهای جاری خلقت در راه رسیدن به کمال و تکامل استفاده نمود . هنگامی که از اطلاعات و داده های الهی ( خالق جهان هستی ) استفاده نماییم و هدف خود را از رسیدن به حداکثر سود مادی به ارتقای انسانی تا سرحد رسیدن به خداوند متعال ( کمال مطلق ) تغییر دهیم ، خواهیم دید که بسیاری از تهدیدات ذکر شده در مدلهای موجود، بخودی خود دارای نقاط قوت نهفته ای به همراه خود می باشد که در مقولات جاری دنیای امروز ظاهراً به آنها اشاره ای نشده است و درک آن نیاز به بصیرت خاص دارد . این نقاط قوت نهفته بطور خودکار و بدون آنکه ما بصورت مدبرانه در آن نقشی داشته باشیم ، فرصتهای جدیدی را بوجود می آورند که می بایست در محاسبات شهودی مد نظر قرار گیرند . معادله ای که در نگاه اول بر اساس مدلهای فعلی انجام آنها فقط تهدید محسوب می گردد اما در واقع این رخدادها ، کسب نقاط قوت برای مراحل آینده و ایجاد فرصتهای جدید محسوب می شود و بالعکس ( عسی ان تحبوا شیئاً و هو شر لکم و عسی ان تکرهوا شیئاً و هو خیر لکم )

برنامه ریزی استراتژیک ، آینده پژوهی ، تصمیم گیری ، مدیریت اسلامی وغربی، فرصت و تهدید،قوت وضعف ، قران ، چشم انداز