حبیب الله صادقی - استادیار و عضو هیئتعلمی دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران
مینا محمدی - کارشناسی ارشد نقاشی دانشگاه شاهد تهران

هنر به عنوان یکی از عرصه های فعالیت بشر، از دیرباز تاکنون، با ظهور و بروز در نقش ها و تعاریف گوناگون تداوم یافته است. سلسله صفوی یکی از دوره های پادشاهی بود که در سال 907(ه ق) به دست شاه اسماعیل صفوی تأسیس شد. در سال 964(ه ق) ابراهیم میرزا (برادرزاده شاه طهماسب) به حکومت خراسان گماشته شد. این شاهزاده جوان کارگاهی در مشهد برپا کرد و علاوه بر هنرمندان مقیم خراسان تعدادی از استادان مکتب تبریز را به خدمت گرفت. مهم ترین نسخه مصوری که در این کارگاه تدوین شد، هفت اورنگ جامی بود. تصاویر کتاب مزبور توسط نقاشان مختلف اجراشده اند(پاکباز، 1379،93). بر این اساس، در این مقاله که باهدف بررسی برخی نگاره های هفت اورنگ جامی تهیه شده است، تلاش بر این است تا به سؤالات ذیل پاسخ داده شود: 1) چه ویژگی های بصری در نگاره های هفت اورنگ جامی وجود دارد؟ 2)نسخه هفت اورنگ جامی چه تأثیری بر مکاتب نگارگری هم عصر و مکاتب بعد از خود نهاده است؟. با بررسی سؤالات به نظر می رسد که برخی نگاره ها دارای ویژگی هایی از قبیل تأکیدهای رنگی و ریتم متنوع خطوط و لکه های سفید می باشند که حالتی پر از تحرک به صحنه داده است و همچنین نسخه هفت اورنگ جامی بر نگاره های دیگر مکاتب هم تأثیرگذار بوده است. مطالب این مقاله به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده و تدوین آن ها به شیوه توصیفی می باشد و از 7 اثر به عنوان نمونه استفاده شده است. هدف این پژوهش، تحلیل برخی نگاره های هفت اورنگ جامی و معرفی و ارائه نمونه تصاویری از آن می باشد. به طور خلاصه نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد برخی نگاره های نسخه مذکور از لحاظ سبک با آثار مکتب تبریز قرابت بسیار دارد و در چند نگاره سبک تبریز با سبک های پیشین خراسان آمیخته شده است، ولی در اغلب نگاره ها گرایشی نو به چشم می خورد.

نگاره، هفت اورنگ جامی، مکتب مشهد