مطالعه تزئینات جلد کتب و اسباب مطالعه با تأکید بر نگارههای مکتب هرات

از چهار بخش خراسان قدیم(ماوراء النهر، نیشابور، بلخ و هرات)، دو شهر مهم آن یعنی بلخ و هرات امروزه جزء خاک افغـانستان است. هرات تختگاه امپراطوری تیموری بوده است. نظر به اینکه سلاطین تیموری به هنر اهمیت زیادی می دادند لذا در این دوران هنرهای گوناگونی خصوصاً هنرهای حوزه کتاب آرائی پیشرفت قابل ملاحظه ای داشت. مکتب هرات یکی از سبک های نقاشی ایرانی است که در دوره تیموری و در زمان پادشاهی شاهرخ در هرات پایه گذاری شده است این سبک در دوره سلطان حسین بایقرا پیشرفت زیادی می کند. شاهزاده بایسنقر میرزا و پدرش شاهرخ از جمله مشوقان بزرگ این سبک هنری یا مکتب هرات بود. بایسنقر، هنرمندان زیادی را برای فعالیت در کارگاه های کتابخانه سلطنتی به کار گرفت. کتاب های کتابخانه وسیع این شاهزاده هم اکنون در تمام جهان پراکنده است و کتاب های پدیدآمده در دوره بایسنقری شامل نفیس ترین مینیاتورها و استادانه ترین خوشنویسی ها هستند که به زیبایی تمام صحافی و جلدآرایی گشته اند. نوشته حاضر با تکیه بر نگارگری های مکتب هرات، تصاویر جلد کتب و ادوات ضمیه مطالعه ، را از نظر تزئینات موجود برآن ها مورد مطالعه قرار داده است. نتایج این پژوهش مؤید آن است که جلدها عموماً دارای سرطبل هستند و ترنج از تزئینات رایج آنهاست همچنین رحل، میز مطالعه چوبی(که صندوقچه وسایل هم بوده)، دوات و قلمدان، از اسباب رایج مطالعه بوده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و شیوه ی گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و مشاهده ای است.

Keywords:

تجلید , اسباب مطالعه , نگارگری , مکتب هرات