مهتاب مبینی - استادیارگروه هنر، دانشگاه پیام نور، ایران
سیده ساره معتمدشریعتی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور، مرکز تهران شرق، ایران

هنر نقش پردازی در معماری اسلامی ایران نشان دهنده تمدن، فرهنگ و اعتقادات هنرمند سازنده آن است. این نقوش، نه جانشینی برای موضوعات طبیعی، نه ابداعی از باب بی موضوعی، بلکه تجسم صادقی از آن چیزی است که در باور هنرمند است. در هنر و معماری اسلامی، طرح و نقش علاوه بر مضمون و زیبایی ظاهری اش، یک معنی درونی نیز دارد، که چشم جست و جوگر بیننده را از پس ظواهر زیبا به دنبال یافتن معنایی به عالم باطن هدایت می کند. به طور کلی رمز بازتاب معرفت وجودی بالاتری است که جوهره اش با چیزی که نمادین شده، یکی گردیده است. بازتاب این معرفت وجودی بیش از هر چیز در پس مفاهیم نقوش تزیینی مساجد متجلی می شود. این پژوهش با مطالعه موردی رموز نقوش تزیینی (نقوش گیاهی، نقوش هندسی و نقوش خطی) مسجد گوهرشاد مشهد در دوره تیموری سعی بر نشان دادن وجود یک مفهوم کلی در پس رمز و راز نقوش تزیینی دارد. هدف اصلی از این تحقیق بررسی مفاهیم نقوش تزیینی مسجد گوهرشاد مشهد است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که انواع نقوش تزیینی معماری ایرانی اسلامی به ویژه در دوره تیموریان دارای مفاهیم رمزی است، که این مفاهیم دربرگیرنده اصول جهان بینی اسلام به ویژه توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت است. رسیدن به این نتایج از طریق مطالعه میدانی و کتابخانه ای انجام یافت، همچنین در تدوین این پژوهش از روش تحقیق تاریخی- تحلیلی استفاده شده است.

نقوش تزیینی، مسجد گوهرشاد، دوره تیموری