مجید عباسی - کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
نسیم نهاوندی - دانشیار مهندسی صنایع ، دانشگاه تربیت مدرس تهران
رضا محمدپور - کارشناسی ارشد مهندسی صنایع ، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران

بدون شک یکی از عوامل توسعه حمل و نقل و افزایش سرعت آن در دنیای امروز به وجود آمدن حمل و نقل کانتینری است. جایگاه حمل و نقل کانتینری در صنعت حمل و نقل جایگاهی تثبیت شده و رو به توسعه است. اما آنچه در عرصه حمل و نقل کانتینری به عنوان مسئله ای حل نشده باقی مانده است. معضل کانتینر خالی است که به علت ناهماهنگی بین صادرات و واردات کالا در حد بنادر جهان وجود دارد. اما میزان موفقیت این بنادر در کاهش این پدیده، نیز با هم متفاوت و بسیار ناچیز است. در این مقاله با توجه به اهمیت فراوان مسئله کانتینر خالی برای شرکت های حمل و نقل کانتینری به لحاظ هزینه های سرسام آور نگهداری، تخلیه و بارگیری، کمبود محوطه و امکانات نگهداری در بنادر وارداتی، از یک سو و و هزینه فرصت از دست رفته، عدم رضایت مشتری و وابستگی اقتصادی به بنادر دیگر کشورها در بنادر صادراتی که با کمبود کانتینر خالی مواجه اند در سوی دیگر به بررسی مسئله تغییر موقعیت کانتینر خالی پرداخته شده است. و به منظور به تعادل رساندن مسئله کسری و مازاد کانتینر خالی در بنادر صادراتی و وارداتی، مدل برنامه ریزی حمل و نقل کانتینر خالی با هدف کمینه کردن هزینه کل شامل هزینه حمل و نقل، نگهداری، کسری، تخلیه و بارگیری کانتینر خالی با در نظر گرفتن سطح کسری و موجودی ارائه شده است. در انتها به منظور اعتبار سنجی مدل پیشنهادی، مثالی عددی با در نظر گرفتن یک شبکه مکانی - زمانی از بنادر ایران، با روش برنامه نویسی خطی در محیط نرم افزار Gams حل شده است. و نتایج محاسباتی حاصل، نشاندهنده کارایی مدل ارائه شده است.

کانتینر خالی، حمل ونقل کانتینری ، حمل و نقل دریایی ، برنامه ریزی خطی