محبوبه اسلمی - مربی، گروه علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه پیام نور
شقایق نیک نشان - استادیار، گروه علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه پیام نور

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر مفروضه های معرفت شناسانه و روش شناسانه ی جنبش های فمینیستی بر عرصه پژوهش و تعلیم و تربیت است. برای این منظور پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحلیلی - استنتاج جی، سه سؤال اساسی را دنبال می کند: آیا روش بشناسید تحت عنوان (روش شناسی فمینیسم) قابل بازشناسی است، روش ها و تکنیک های پژوهشی همسو با معرفت شناسی فمینیسم کدام اند و در نهایت، کار بست روش شناسی فمینیسم در تعلیم و تربیت چگونه است؟ نتایج به دست آمده از پژوهش گویای آن است که در روش شناسی خاص فمینیسم بر پایه چهار اصل اساسی از سایر روش شناسی های سنتی قابل تفکیک است، اصول روش شناسی فمینیسم عبارتند از: 1- رد جهت گیری غیر ارزشی 2- ایجاد رابطه عاطفی میان محقق و مورد تحقیق 3- ترکیب احساسات و تجربه های شخصی محقق در فرایند پژوهش 4- انعطاف پذیر در استفاده از تکنیک های مختلف پژوهش. در رابطه با سؤال دوم پژوهش، یافته ها حاکی از آنست که روش ابراز خود از طریق ایفای نقش، روش های حکایی و روایی مبتنی بر تجربه زندگی و تصویربرداری و تصویر نگاری از زندگی، از جمله روش های ابتکاری فمنیست ها در عرصه پژوهش می باشد، در رابطه با سؤال سوم نیز می توان گفت روش شناسی فمینیسم و معرفت شناسی ( نقطه نظر )، در عرصه تعلیم و تربیت، محققان را به جستجوی روایت های دانش آموزان و معلمان در مورد پدیده آموزشی دعوت می کند و تمرکز خود را به رهایی بخشی افزایش آگاهی دانش آموزان، در مورد شرایط جمع قرار می دهد ، بااین وجود نتایج پژوهش نشان می دهد، روش شناسی و معرفت شناسی فمینیستی نباید به عنوان جایگزینی برای سایر روش های سنتی مطرح گردد، بلکه باید به عنوان رو کرد و نگاهی در کنار سایر روش ها قرار گیرد.

فمنیسم، معرفت شناسی، روش شناسی ، تعلیم و تربیت