محمدهادی جباران - کارشناسی ارشد مهندسی نفت-دانشگاه تهران
سپیده بابامحمودی - کارشناسی ارشد مهندسی نفت-دانشگاه تهران
سیاوش ریاحی - دانشیار - دانشگاه تهران

استفاده از گازها برای ازدیاد برداشت نفت، یکی از روش های متداول در صنعت نفت است. اما در هنگام تزریق گاز مشکلاتی نظیر بالاروی ثقلی به علت چگالی کم گاز باعث کاهش بازدهی این روش می شود. تشکیل فوم باعث کاهش تراوایی نسبی گاز شده و این روش ازدیاد برداشت را بهبود می بخشد. اما فوم ایجادشده از طریق ترکیب گاز با آب پایداری بالایی ندارد. ازاین رو روش تزریق سورفکتانت از سال‏ها پیش استفاده شده است. اما فوم پایدارشده به وسیله سورفکتانت نیز در محتوای نمک و دمای بالا مشکل ساز است. با توسعه فناوری نانوذره و ورود آن به صنعت نفت نشان داده شد که فوم پایدار شده به وسیله نانوذره شرایط سخت دما و محتوی نمک بالا را تحمل می کند. حال ازآنجایی که در تولید فوم برای تزریق به مخزن، از آب خود مخزن استفاده می شود و امکان حذف و یا تغییر غلظت نمک در این آب ممکن نیست، بررسی تأثیر نمک بر فوم از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. در این مقاله، فوم حاصل از نانوسیلیکای آب دوست و سورفکتانت SDS مورد مطالعه قرار گرفته و تفاوت آن با فوم حاصل از سورفکتانت تنها بررسی شده است. سپس تأثیر غلظت نمک NaCL بر میزان فوم زایی و پایداری فوم حاصل از ترکیب نانوذره و سورفکتانت نیز بررسی شده است. طبق نتایج معلوم شد که حضور نانوسیلیکا تأثیر چندانی بر افزایش فوم زایی ندارد. اما فوم ایجادشده به وسیله ترکیب نانوذره و سورفکتانت، در حضور و عدم حضور نمک، نسبت به فوم ایجادشده به وسیله سورفکتانت تنها، پایداری بسیار بالایی را دارا می باشد. همچنین مشخص شد که NaCl دارای غلظتی بهینه است که در آن غلظت که تقریباً برابر با 2%wt است، فوم دارای بالاترین سطح پایداری می باشد. بنابراین واضح است که می توان با تهیه مولدهای فوم با نسبت های وزنی به دست آمده از آزمایش ها، از نمک موجود در مخزن که به خودی خود عاملی مخرب است در راستای بهبود فرایند ازدیاد برداشت استفاده کرد.

فوم زایی، پایداری فوم، نانوسیلیکا، سورفکتانت SDS، نمک NaCl