محمدحسن کرمی - استادیاردانشکده فنی و مهندسی دانشگاه شاهد
محسن جمشیدی - کارشناسی ارشد ژئوتکنیک، دانشگاه شاهد

از جمله ضرورت های شناسائی و مطالعه کامل خاک محل و ویژگی های مهندسی ساختگاه قبل از احداث پروژه، اطمینان از عدم وقوع روانگرائی خاک درنتیجه بارهای دینامیکی هنگام وقوع زمین لرزه می باشد. خاک های روانگرا در نتیجه بارهای دینامیکی ناشی از زمین لرزه، ظرفیت کافی برای تحملبارهای ناشی از سازه را هنگام وقوع زلزله نداشته، و برای جلوگیری از تخریب یا دوران احتمالی سازه بایستی به روش های گوناگون شرایط و ویژگی هایمهندسی آنها را، به خصوصیاتی مطلوب بلحاظ پایداری در شرایط زلزله تبدیل نمود.در این تحقیق، با بهره گیری از نتایج بدست آمده از آزمونها و مطالعات آزمایشگاهی و صحرایی مطالعه خاک، اجرا شده در بخش های مختلف منطقهجنوب باختری کاسپین (آستارا)، پارامترهای مختلف مرتبط با ویژگی های انواع خاک های منطقه جمع آوری، بررسی، تحلیل و ترکیب شده است. روابطهمبستگی تقریبی بین عدد نفوذ استاندارد (N(spr زاویه اصطکاک داخلی Ø ، و چسبندگی C برای انواع خاک های منطقه از قبیل خاک ماسه ای بد دانهبندی شده (SP)، خاک ماسه ای لای دار (SM)، و.... با الهام از روابط تقریبی (Hatanaka & Uchida (1996، تدوین و با بکارگیری نتایج،پتانسیل روانگرائی در منطقه مورد ارزیابی قرار گرفته است.امکان وقوع روانگرائی در عمق های 5، 10 و بیش از 10 متری در بخش های مختلف منطقه، با فرض دو زلزله با بزرگای 6 ریشتر (بیشترین بزرگای زلزله ثبت شده تا کنون)، و 7.2 ریشتر (بیشترین بزرگای زلزله محتمل در منطقه)، و بکارگیری نرم افزار "ارزیابی پتانسیل روانگرایی خاک بااستفاده از دادههای SPT (رضائی، 1389)" بررسی و تحلیل شده است.نتایج تحلیل ها بیانگر آنست که با وقوع زلزله با بزرگای 6 ریشتر (بالاترین بزرگای ثبت شده)، رخداد روانگرائی تا عمق 10 متر، بجز در اعماق 7 تا 8متری و بدلیل جنس خاک در این عمق ها، در برخی بخشهای منطقه محتمل خواهد بود. در عمق 10 تا 14 متری روانگرایی بدلیل تراکم بالای خاکحادث نخواهد شد. اما در صورت وقوع زلزله ای با بزرگای 7.2 ریشتر (بیشترین بزگای محتمل)، تا عمق 10 متری روانگرایی رخ خواهد داد ولی برایعمق 10 تا 22 متری بدلیل تراکم بالای خاک احتمال روانگرایی وجود نخواهد داشت. این در حالی است که در برخی بخش ها و عمدتا بدلیل تفاوت نوعخاک و ویژگی های آن، تحت زلزله با بزرگای 6 ریشتر در هیچ عمقی روانگرایی محتمل نخواهد بود، اما تحت زلزله با بزرگای 7.2 ریشتر در عمق 7 تا 8متری احتمال ایجاد روانگرایی وجود دارد.نتایج نهائی تحلیلها دراین تحقیق، بکمک نرم افزار Surfer بصورت نقشه های سه بعدی پهنه بندی بارویکرد "بررسی و شناخت پتانسیل روانگرائیخاکهادر منطقه آستارا" تهیه و ارائه گردیده است.

نقشه پهنه بندی، آزمایش نفوذ استاندارد، پتانسیل روانگرایی