سیده رقیه فرجودی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
عباس خائفی - دانشیار، دانشکده ادبیات، دانشگاه گیلان

علل و عوامل مختلف و جریان های اجتماعی، سیاسی عصر مشروطه، باعث شد تا شعر این دوره نیز سیری متفاوت را برگزیند. دنیای شگفت انگیز و متحول جدید، ادبیات، خصوصاً شعر را دستخوش تحول نمود و ساختار درونی و محتوایی آن را در هم ریخت. شاعران با توجه به نیاز مخاطبین شعر می سرودند. از همین رو، شعر ساده شد تا بیشتر مورد پسند عامه قرار گیرد و ابزاری چون طنز و نقیضه به همراه سادگی به کمک شاعر آمد تا سلاح مبارزه ی او با هر گونه بی عدالتی و عقب ماندگی باشد و با جذابیت خاص خود یکی از عوامل ماندگاری شعر دوره ی مشروطه در دوره های بعد از خود نیز گردید. شعرایی چون نسیم شمال، ادیب الممالک فراهانی، دهخدا و بهار در این دایره خوش درخشیدند که الگوی اولیه ی این طنزگویی ها را از قلی زاده(یک ایرانی تبار ساکن قفقاز) و علی اکبر طاهرزاده(متخلص به صابر) از گردانندگان روزنامه ی ملانصرالدین برگرفتند. نقیضه نیز در طنز عصر مشروطه از پدیده های این دوره به حساب می آمد که باعث شیرین و جذاب تر شدن طنز این دوران شد و در این زمینه نیز ایرج میرزا، میرزاده ی عشقی بیشتر هنرنمایی نموده اند.

طنز ، نقیضه ، شعر اجتماعی ، مشروطه ،