محمود علیلو - کارشناسی ارشد جغرافیای نظامی، دانشگاه امام حسین(ع)، پژوهشگر فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی
اسداله مالکی گمچی - کارشناس ارشد و پژوهشگر فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی

جغرافیای سیاسی دو عنصر اصلی هر فرآیند اجتماعی را همزمان مورد مطالعه قرار می دهد، این دو عنصر قدرت و فضا می باشد . تمامی روابط اجتماعی شامل یک عنصر قدرت در یک فضای جغرافیایی می باشد . در جوامع چند فرهنگی اعمال قدرت در فضای جغرافیایی مسائل و مشکلاتی به همراه دارد .در عصر حاضر تنوع قومی و چند فرهنگی از مشخصه های بارز جامعه ایران می باشد، که تلاش برای انسجام و همگرایی وتأمین امنیت در این زمینه از اهداف اصلی و حیاتی دولت های کثیرالقوم در عرصه جغرافیای سیاسی به حساب می آید. علی رغم این که وحدت و همگرایی ملی یکی از ارکان امنیت پایدار نیز می باشد، ولی وجود تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای در زمینه تحریک اقوام و واکنش بعضی نخبگان قومی نسبت به آن در هر جامعه ای و تأثیرگذاری آن بر مولفه های امنیت ملی به عنوان هدف اصلی در جغرافیای سیاسی کشورها اثرگذار بوده و به کارکردهای امنیتی در این زمینه در مقابل سایر کارکردها جایگاه خاصی می بخشد.در این مقاله بعد از طرح موضوع با مطالعه اسناد و مدارک موجود در زمینه همگرایی ملی و امنیت پایدار از نظر جغرافیای سیاسی خصوصاً در مورد آذر بایجان غربی اطلاعاتی اخذ گردید که برای تکمیل این اطلاعات از مشاهدات میدا نی (از آذر بایجان غربی و دیگر مناطق) و مصاحبه با متخصصان بهره گرفته شده است. لذا در این مقاله با مطالعه شرایط اقوام و مقایسه تاثیرات آن بر امنیت و سپس تحلیل آن و نحوه اثرگذاری آن بر امنیت پایدار می پردازد که بعد از نتیجه گیری راهکارهای کاربردی متناسب با موضوع ارایه گردیده است. در نهایت نتایج کلی حاصله نشان می دهد که تنوع قومی و چند فرهنگی در جغرافیای سیاسی کشورها ی مختلف خصوصاً در فضای کنونی ایران می تواند دو وجهی عمل نماید که در صورت اتخاذ شیوه مدیریتی مناسب، در هر برهه از زمان می تواند چالش های پیش رو را به فرصت تبدیل نماید. چرا که در عصر کنونی اقوام با توجه به تاثیرات جهانی سازی و تحولات منطقه ای و ... از خود آگاهی فرهنگی بالایی برخوردار هستند. هم چنین این مطالعه نشان می دهد که تحلیل مسایل قومی بدون توجه به ابعاد و زمینه های جغرافیای سیاسی آن و درک شرایط جهانی و منطقه ای، نتایج سویی را متوجه امنیت کشور می نماید. بنابرین لازم است مسایل اقوام با درک تمامی واقعیت ها و مسایل منطقه ای و مبانی مورد بحث و بررسی و تحلیل قرار گیرد.

جغرافیای سیاسی، قومیت، همگرایی ملی، امنیت پایدار، هویت، تنوع فرهنگی