آرمین فریدی هفتخوانی - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

قوم ایرانی تالش در دو سوی مرز ایران پراکندگی دارد و به شدت مورد توجه کشورهای ارمنستان، آذربایجان، روسیه، اسرائیل،عربستان ،آمریکا،فرانسه و انگلیس است.هریک به دلیلی به تالش توجه دارند ارمنستان به دلیل تلاش برای تضغیف آذربایجان سعی در تقویت این قوم دارد، آذربایجان به دلیل ویژگی های ایرانی و جنبش ملی این قوم سعی در تضعیف آن دارد،روسیه به دلیل اهرم فشار قرار دادن این قوم برای کنترل آذربایجان سعی در تقویت این قوم دارد،اسرائیل به دلیل عمق استراتژیک قسمت شمالی تالش در خاک ایران در تلاش برای عملیات جاسوسی در خاک تالش است.فرانسه ، انگلیس و آمریکا برای تثبیت جای پا در مرز ایران در حاشیه دریای خزر و منطقه قفقاز به این قوم توجه دارند ،هرچند اهل تشیع در این قوم اکثریت دارند اما عربستان و قطر روی پتانسیل اقلیت سنی در قوم تالش سرمایه گذاری و برنامه ریزی کرده و موفق نیز عمل کرده اند(عضو گیری گروه داعش)، ایران نیز باید بیش از پیش در همگرایی و استفاده از پتانسیل این قوم بکوشد. یکی از این راههای وصول به این امر که در راستای عدالت فضایی و امنیت ملی است احیای نام گیلان و طوالش است. اهمیت این موضوع از این روی است که سرزمین تالش مسکن یکی از اقوام ایرانی ساکن در دو سوی مرز ایران دچار تجزیه مدام گشته و به نظر می رسد عدم توجه به اضمحلال این قوم ایرانی و ایران گرا و سرزمین تالش از نظر امنیتی به ضرر ایران و موجب کاهش نفوذ ایران در قفقاز و پدید آمدن بحرانهای امنیتی باشد. نام طوالش تا سال 1316در کنار گیلان وجود داشت ،در این سال گیلان و طوالش هر دو حذف شدند و تا 1339 به مدت 23 سال اسم استان، استان یکم بود ،در 1339 بخشنامه ای به رشت آمد برای احیای نام های بومی که در این وقت گیلان احیا و طوالش با سهل انگاری حذف گشت.این مقاله به بررسی تقسیمات سیاسی گیلان و تالش در400 سال اخیر پرداخته و روند تجزیه حکومت تالش قبل و بعد از عهدنامه ترکمنچای و تغییرات جغرافیای سیاسی تالش در چهارصد سال اخیر را مورد بررسی قرار داده است.این پژوهش تلاشی است برای تبین لزوم احیای نام تاریخی گیلان و طوالش.

مرز،ایالت، ولایت،خانات،استان،طوالش