عاطفه گلفشان - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
ریحانه عالم - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

قوم و قومیت از جمله مباحثی است که همزمان با ظهور اندیشه های نوین مورد توجه محققان و سیاست مداران قرار گرفته است. تا به امروز پژوهشگران بسیاری در سراسر جهان و با رشته های گوناگون سعی در تعریف قوم و ویژگی های آن داشته اند. یکی از رشته هایی که کاملا به مبحث قومیت مرتبط است جغرافیای سیاسی است و قومیت یکی از مباحث اساسی و کلیدی این رشته محسوب می شود. اکثر کشورهای جهان با پدیده چند قومیتی و تکثر قومیت در مرزهایشان مواجه هستند که بعضاً عاملی برای جدایی طلبی و واگرایی بوده اند. بنابراین حکومت ها همواره سعی در کنترل قومیت های درون خود را دارند. کشور ایران نیز یکی از کشورهای کثیرالقومی است که از ابتدا قومیت های زیادی را درون مرزهایش داشته و حکومت های مختلف برخوردهای متفاوتی را با آنها در پیش گرفته اند. پژوهشگران ایرانی نیز مقالات بیشماری در زمینه قوم و اقوام ایرانی به رشته تحریر درآورده اند که از آن میان آنچه برای این مقاله اهمیت دارد، مقالات محققان جغرافیای سیاسی است. در این تحقیق که با روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته است، ابتدا مقالات علمی - پژوهشی جغرافیای سیاسی با موضوع اقوام در ایران با استفاده از روش کتابخانه ای و یارانه ای استخراج شد و سپس 14 مورد از این مقالات به صورت تصادفی و برحسب به روزتر بودن آنها برای بررسی انتخاب شد. در این تحقیق هدف واکاوی مقالات قومی از جنبه های روشی، موضوعی و رویکرد آنها به قومیت بود که بعد از بررسی این نتیجه حاصل شد که از بین این مقالات بیشتر از روش توصیفی - تحلیلی و روش کیفی استفاده شده است و موضوعات مرتبط به جغرافیای سیاسی و قومیت است و از گستردگی برخوردار می باشد. همچنین اکثر مقالات با رویکردی مثبت و همگرایانه به پدیده قومیت و کثرت قومی در ایران نگاه کرده بودند و آن را عاملی برای همگرایی بیشتر می دانستند

قوم، مطالعات قومیت، روش تحقیق، رویکرد همگرایانه، واگرایی اقوام