حسین محمدزاده - استادیارجامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور
اسکندر مرادی - استادیار جغرافیای سیاسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور

درچند دهه اخیر قوم گرایی عامل بی ثباتی، درگیری و بحران در مناطق گوناگون جهان بوده است. نظریه پردازان زیادی در کنکاش برای پاسخی متقن به چگونگی و چرایی این مساله چند بعدی بوده اند. هدف این مقاله جستجوی یک چارچوب نظری کارآمدتر برای مطالعه قومی می باشد. قوم گرایی مثل هر پدیده اجتماعی دیگری دارای علل، روند و پیامدهای است. بر همین اساس نظریه های قوم گرایی نیز متمرکز بر یکی از ابعاد این مساله بوده و حتی می توان گفت بیشتر بر علل قوم گرایی و نه روند و پیامدهای آن متمرکز بوده اند. این نظریه ها نیز دارای یک سیر تاریخی بوده و از دیدگاههای مختلفی به آن نگریسته شده است. اغلب نظریه های پیشین تقلیل گرا بوده و کمتر ابعاد مختلف این پدیده را مد نظر داشته اند. در این پژوهش پس از بررسی مختصر این نظریه ها، با توجه به ضعف تبیینی و ناتوانی تجربی آن ها در تبیین مسائل قومی، تلاش شده است یک چارچوب جدیدتری طراحی شود. روش این تحقیق اسنادی بوده و نتایج حاصله با مقایسه نظریه ها و توجه به زمینه کاربرد آن تهیه شده است. این چارچوب نظری تلفیقی بوده و سه مجموعه متغیر تفکیک،تبعیض و تفهیم را در بر می گیرد. این چارچوب هم در بر گیرنده متغیرهای قدیمی گرایان و نوگرایان بوده، در عین حال عوامل ذهنی و عینی را در نظر داشته و متناسب تحقیقات کمی و کیفی است. این چارچوب سه مجموعه متغیر در یک رابطه تعاملی با هم در نظر می-گیرد

قوم گرایی ، چارچوب نظری تلفیقی، متغیرهای تفکیک، متغیرهای تبعیض، متغیرهای تفهیم