تکتم نبی زاده شهری - دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد تهران مرکز

از زمان پیدایش تفکر برنامه ریزی، یعنی اوایل قرن چهاردهم هجری شمسی تاکنون برنامه ریزی و توسعه منطقه ای در کشور همواره مطرح بوده است. این نکته مهم که در طول برنامه های عمرانی کشور قابل نقد و بررسی است، در مدت زمان نزدیک به نیم قرن مسیر پر فراز و نشیبی را بدون تحول و تکامل مثبت سپری کرده است. به رغم این سابقه طولانی، نتایج مورد انتظار یعنی توسعه متعادل منطقه ای در کشور حاصل نشده است. به نظر می رسد نظام برنامه ریزی تمرکزگرای بخشی نگر هرگز نتوانسته است توسعه ای همگون با مزیت ها و تنگناهای مناطق را محقق سازد و بی تعادلی در توسعه منطقه ای کشور پیامد آن بوده است. امروزه براى شناخت عمیق ناپایدارى ها و عدم توازن توسعه، رویکردهاى نوینى وجود دارد که به عنوان چارچوب اندیشه اى و بسترساز توسعه متوازن و پایدار محلى و منطقه اى عمل می کنند. که ضمن به نقد کشیدن بسیارى از پارادایم هاى قبلى توسعه منطقه اى، مسیرهاى تازهاى را در این زمینه معرفى می کند. در این راستا سوال راهبردى پژوهش این است که « علت اصلى شکست سیاست هاى توسعه منطقه اى و تداوم نابرابری هاى منطقه اى در ایران چیست و چه تاثیری بر انسجام ملی در ایران دارد؟» براى پاسخ به این سئوال از روش کیفى و مطالعات اسنادى استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که سیاست هاى توسعه منطقه اى در ایران نتوانسته است به رغم چندین دهه تجربه، به امورى همچون شناخت ظرفیت هاى اجتماعى، اقتصادى و محیطى محلى و منطقه اى، تقویت رهبرى منطقه اى، طراحى سیاست هاى مبتنى بر شرایط محلى، مدیریت محلى و منطقه اى و مشارکت عوامل منطقه اى بپردازد. علاوه بر آن، کاستى در تعریف مشخص از منطقه و توسعه منطقه اى، وجود ساختارهاى متمرکز تصمیم گیرى و اجرایى، بی توجهى به روش هاى نوین توسعه منطقه اى همچون توسعه دانش، ارتقاء یادگیرى، توسعه اقتصاد اجتماعى و کارآفرینى در سطح محلى و در نهایت فراهم نشدن بسترهاى مناسب براى حکم رانی منطقه اى از دلایل اصلى شکست سیاست هاى توسعه منطقه اى در ایران هستند. و این در حالی است که با توجه به ساختار اجتماعی ایران که از قومیت ها و نژادهای مختلفی تشکیل شده می تواند زنگ خطر مهمی تلقی شود به خصوص آنکه این نابرابری ها در مناطق مرزی که عموما محل استقرار اقوام مختلف است بیشتر به چشم می خورد

توسعه منطقه ای، توسعه منطقه ای در ایران، آسیب شناسی سیاست گذاری های توسعه منطقه ای، انسجام ملی