زینب دهقان - دبیر، آموزش و پرورش تویسرکان
آفاق یاوری - مربی، هیات علمی، دانشگاه پیام نور واحد تویسرکان
سیدمهدی شاه گلزاری - کارشناس، کارشناس اداره حفاظت محیط زیست تویسرکان
سیدمهدی امامی - همدان، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی

ایران از غنی ترین منابع گیاهان دارویی در جهان به شمار می رود و دارای تنوع زیاد شرایط زیستگاهی برای انواع این گیاهان است. گیاه کاکوتی Ziziphora clinopodioides Lam یکی از این گیاهان می باشد. در این بررسی اسانس این گیاه دارویی از نظر مقدار و ترکیبهای سازنده در دو زیستگاه مختلف بررسی و مقایسه گردید. به این منظور بخشهای هوایی دو جمعیت مختلف از این گونه در دو زیستگاه پس از جمع آوری و آسیاب، به روش تقطیر با آب، اسانس گیری و توسط روش دستگاهی GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. مقایسه کمیت و کیفیت دو زیستگاه نشان داد که بیشترین بازده اسانس ( میانگین 0/84 % ) تعداد و درصد ترکیب شیمیای اسانس جمعیت گونه مورد نظر مربوط به استان کردستان، میباشد. از تعداد 23 ترکیب شناسایی شده در دوزیستگاه، 11 ترکیب در هر دو زیستگاه حضور داشت که بیشترین درصد مربوط به ترکیب شیمیایی پولگون و پیپریتنون می باشد. سایر ترکیبها دارای درصدهای مختلف است که نشاندهنده تأثیر شرایط زیستگاهی بر کمیت و کیفیت اسانس است.

اسانس، زیستگاه ، Ziziphora clinopodioides ، پولگون، پیپریتنون