امیر ارجمندیان - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان

گیاه سیر یکی از مهمترین محصولات زراعی کشور است که در چند استان کشور و منجمله استان همدان به منظور مصارف غذایی و دارویی کشت میگردد. اهمیت خسارت ناشی از آفات و به خصوص بیمارگرهای گیاهی در این محصول بسیار با اهمیت است، زیرا این عوامل ضمن تقلیل میزان تولید محصول موجب کاهش ظاهر و کیفیت سوخهای تولیدی گردیده و به شدت از میزان بازارپسندی و ارزش صادراتی آن میکاهند. در میان عوامل خسارتزای این محصول، پوسیدگی سفید یکی از مهمترین و مخربترین بیماریهای قارچی سیر است که طی سالهای اخیر رو به افزایش بوده و هر ساله موجب ضرر و زیان جدی به کشاورزان منطقه میگردد. علایم ناشی از این بیماری به صورت لهیدگی ساقه و سوخ سیر و ظهور پوشش سفیدرنگ میسیلیوم بیمارگر در نواحی پوسیده است که میتواند از زمان کاشت تا پایان برداشت به مرگ گیاهچه و یا گیاهان بالغ بیانجامد. قارچ بیمارگر Sclerotium cepivorum berk تولید اسکلروت فراوان (با قابلیت ماندگاری بالا) بر روی بوته های آلوده و بقایای پوسیده محصول در خاک مینماید. در بررسی وضعیت این بیماری در استان همدان، متناسب با سطح زیر کشت این محصول در شهرستانهای تابعه استان تعدادی از مزارع به صورت تصادفی انتخاب و مورد بازدید قرار گرفت. برای این منظور بوتههای واجد علایم زردی، لکهبرگی، رنگ پریدگی، کوتولگی و پژمردگی و یا بوته میری را انتخاب نموده و پس از درآوردن کامل بوته همراه با ریشه از خاک، آنها را در داخل پاکتهای کاغذی قرار داده و به آزمایشگاه انتقال داده شدند. در آزمایشگاه عملیات ضدعفونی و کشت بافتهای آلوده برای جداسازی و شناسایی جدایه های قارچی خالص شده صورت پذیرفت. نتایج این بررسیها نشان داد که میانگین آلودگی مزارع سیر استان به بیماری پوسیدگی سفید سیر 20/3 درصد بوده و بیشترین آلودگی استان مربوط به شهرستان همدان به میزان 27/1 درصد و سپس در شهرستانهای بهار و اسدآباد و تویسرکان به ترتیب به میزان 20 ، 11/1 ، 5/6 درصد تعیین گردید. با توجه به دوام قارچ عامل بیماری در خاک به مدت حدود 20 سال، این بیماری خطری جدی برای کشت سالهای آتی این محصول و سایر محصولات خانواده پیاز در استان همدان میباشد. بنابر این ضرورت دارد اقدامات لازم برای آشنا نمودن کشاورزان منطقه با عامل بیماری و بیولوژی آن و همچنین اعمال روشهای مدیریت کنترل این بیماری در مزارع سیر استان به خصوص در شهرستانهای همدان و بهار صورت پذیرد.

گیاه سیر، بیماری پوسیدگی سفید ، Sclerotium cepivorum ، وضعیت آلودگی ، استان همدان